O muzici i muzičkoj kulturi Bošnjaka/Muslimana u Crnoj Gori sačuvano je malo izvornih podataka. Iako prema riječima muzikologa dr Martinsa, poznavaoca muzičke tradicije Srba, Hrvata i Bošnjaka/Muslima “…muslimani imaju ne samo najveći broj, nego i najljepše i najstarije melodije..”. Takođe, kaže Martins, Bošnjaci/Muslimani su spasili od propasti i neke srpske istorijske pjesme koje su davno bile zaboravljene.Muzičko blago muslimanskog naroda ovog kraja više je sačuvano u urbanim sredinama poput Pljevalja (Taslidže), Podgorice, Bara, Ulcinja, Bijelog Polja (Akova), Berana, Plava, Gusinja i Rožaja. Muzika je u ruralnim sredinama upotpunjavala radni dan seljaka, njegove svakodnevne obaveze, okupljanja na raznim druženjima.
Takvo muziciranje nije privlačilo pažnju muzikologa, a muzika koja nije zapisivana nestajala je u istorijskim prevratima. Upravo zato je i Bihor zadugo ostao izvan dometa ovih i sličnih interesovanja istraživača. Međutim to ne znači da i u ruralnim sredinama, kakva je bila Bihor, muzike i muzičke kulture nije bilo. Naprotiv, Bihor je kraj gdje se i pored svih nedaća i teškog života nije mogao zamisliti život bez pjesme.
Narodna muzika u Bihoru stvarala se i koristila u radu, radosti, tuzi, na “posedcima”, veseljima, a uglavnom sazrijevala zahvaljujući istrajnosti i dugom pamćenju. Rijetko kome je pošlo za rukom da svojim muzičkim umijećem postane poznat i van svog zavičaja. O ranim stvaraocima u Bihoru, prenosiocima i izvođačima muzike, izgubljeni su dragocjeni tragovi čiji magloviti obrisi polako blijede i u usmenom predanju.
Pored tradicionalnog pjevanja narodnih pjesama, pojedinačno ili u grupi na “posedcima”, svadbama ili drugim veseljima, pjevalo se uz pratnju goča, tarabuke, talambasa, kasnije klarineta (klaneta) i harmonike koju su Bihorci popularno zvali ,,muzikà”. Na bihorsku muziku najveći uticaj imali su albanski, bosanski, osmanski melos. Muziku su najvjerovatnije donosili trgovački putnici, iz Bihora ili oni koji su kroz Bihor bili u prolazu.
Dino Račić
