Desetak kilo metara sjeverno od Be rana, iznad sela Bioče, na mjestu gdje se Lim sastaje sa svojom pritokom Lješ nicom, na teritoriji današnje opštine Petnjice nalazi se lokalitet Gradina. Na brdu Gradina (1057 m) u selu Podgrađe podižu se ru ševine utvrđenja, koje istraživači vezuju za grad Bihor.
Ostaci grada nalaze se na dosta visokom i stjenovitom brdu. Od Lima do zidina ima dobar sat hoda. Grad je vladao jednim dijelom doline Lima i dolinama manjih rječica koje se u njega ulivaju, otuda i njegov zgodan odbrambeni položaj i mjesto za kontrolu važ nih puteva. Utvrđenje Bihor nalazilo se i na značajnoj saobraćajnici koja je dolinom Lima spajala Budimlje s putevima u Plavu na jednoj I Sjenicom i Novim Pazarom na drugoj strani.
Bihor se prvi put pominje u jednom dokumentu iz dubrovačkog arhiva od 5. novembra 1450., kao mjesto gdje je upućen dubrovački karavan (in loco vocato Bichor), a jedan tovar svile ostavljen je kao zalog zbog nekih poreza (pro aliquibus daciis).Smatra se da je grad nastao u razvijenom srednjem vijeku (XIV vijek). Poslije osvajanja Bihor grada 1455. od strane Osmanlija, osmanska posada u njemu će boraviti sve do kraja XIX vijeka. Najraniji podaci o Bihoru iz perioda osmanske vlasti potiču iz 1477/78., tada je izvršen popis posadnika tvrđave. Za vrijeme osmanskog osvajanja veliki broj utvrđenja stradao je na prostoru Polimlja. U ve ćini dosadašnje literature mislilo se da je grad Bihor uništen. Međutim, popis posadnika tvrđave Bihor iz 1477/78. bilježi aktivnost utvrđenja poslije osvajanja.
Materijalnu osnovu članova posade činili su timari koje su uživali u seoskim naseljima: Zatona, Donje Dubave, Goduše, Poda, Donje Lozne, Radulića, Vrbice itd. U ovom popisu navedeno je koliko je selo imalo kuća, neženjenih, udovica i ukupan njegov prihod. Po gradu Bihoru dobila je ime čitava oblast od rijeke Lješnice do Kumaničke klisure. Zanimljivo je da ime Bihor nosi i jedna oblast u Erdelju, u Rumuniji.
Postoji nekoliko legendi vezanih za Bihor grad. Bihor se od početka osmanske vlasti počeo razvijati kao muslimansko naselje.
Povremeno u gradu javljaju se i stranci, tako da je zanimljivo istaći da jedan turski izvor iz 1566. pominje u Bihoru i grupu cigana (Čengâne tayfasĭ) za koje se kaže da su obavljali kovačku djelatnost. O značaju grada Bihora dovoljno je navesti to da je ubilježen na jednoj osmanskoj karti iz prve polovine XVI vijeka među
najvažnijim gradovima Balkanskog poluostrva. Dragocjenu dopunu pisanim izvorima predstavljaju materijalni ostaci utvrđenja. Grad je bio potpuno nepristupa čan, osim sa jedne strane od Podgrađa i predjela Police. Ali i sa ove strane moralo se peti poprečnim stazama da bi se čovjek popeo do tjemena uzvišenja na kome je grad. Tvrđava je podignuta na zaravnjenom krečnjačkom rtu pravca pružanja sjeveroistok – jugozapad. Dužina grada u ovom pravcu je 80 metara, dok se njegova širina, prilagođena reljefu, krećeod 10 do 50 metara. Najprostraniji dio se pruža prema sjeveru (40 x50 metara). Na jugozapadnoj strani nalazi se uži dio koji se završava u obliku klina. Cio zaravnjeni prostor bio je opasan zidom.Gradski bedem je zidan od krečnjačkog kamena.Najveći zid bio je na najpristupačnijoj strani prema Podgrađu. Stjenoviti dio vrha brda vjerovatno nije bio obuhvaćen kontinualnim zidovima, jer je sam po sebi već potpuno nepristupačan odozdo. Na sjeverozapadnom zidu uočava se kasnije ojačavanje postojećeg zida, što nam ukazuje da su vršene odre đene prepravke na ovoj tvrđavi.Na jugozapadu nalaze se ostaci temelja četvorougaone kule. U centralnom dijelu grada nalazi se cisterna za prikupljanje kišnice oko koje su vidljivi tragovi prostorija.Snadbijevanje vode predstavljalo je poseban problem za grad, što je bio i slučaj sa ostalim gradovima koji su bili na teško pristupačnim i strmim čukama. U narodu se smatra da je do ovog bunara (cisterne) sprovedena voda iz planine Bjelasice, kanalom ispod Lima. Na južnoj strain ispod Gradine je malo selo Podgrađe. Iz njega za grad preko strana vode dvije putanje kojima se mogu kretati pješaci i natovareni konji.
Dok je bilo života u gradu, očigledno je da su one bile šire.Može se samo pretpostaviti da je nekih građevina za smještaj posade moglo da bude u gornjem, nešto malo višem i širem dijelu grada pored zidova oko cisterne.Potrebno sprovesti sistematska arheološka istraživanja, na taj način mogli bi u cjelosti izdvojiti sve aze obnove i izgradnje grada. Zbog ovako zgodnog položaja, Bihor je bio središte, ne samo uže okoline, već i ključna tačka bližih i daljih oblasti.Ostaci utvrđenja prestavljaju dragocjena svjedočanstva o vremenu prošlom i pokazuju nam da je bihorska baština nezaobilazni dio naše kulturne tradicije
MARIJANA PREMOVIĆ (KOMUNA)
