LIČNA IMENA U PETNJICI 1913: OD ĐULA DO DELIJE

Petnjica sredinom prošlog vijeka

Prema popisu iz 1913. godine u novim krajevi ma Kraljevine Crne Gore, Opštinu Petnjičku (pripadala Kapetaniji beranskoj) činila su sljedeća sela: Lazi, Radmanci, Trpezi, Lagatori, Bor, Savin Bor, Dašča Rijeka, Kruščica i Javorova.
Prema ovom popisu (Miloš K. Vojinović, Tadija B.Bošković: Popis domova u novim krajevima Kraljevine Crne Gore, Kolašin, 215,167-174) u opštini Petnjica bilo je 499 domaćinstava, iznos poreza 3.520,20 perpera, 4.781 grla sitne stoke, 2.564 grla krupne stoke, konja 274.

Popis je izvršen u periodu od 1-5. septembra 1913. godine, pisar Ivan Čukić. Ovaj popis je dragocjen izvor, pored ostaloga, I za antroponimijska proučavanja. Pruža nam dovoljno materijala na osnovu kojeg možemo sagledati antroponimijski sistem jednog prostora. Ovdje, svakako, imamo u vidu činjenicu da se radi samo o popisu domova (starješina domaćinstava), te stoga imamo popisana samo muška lična imena, te je to i ograničavajući faktor u sagledavanju cjelovitog antroponimijskog sistema opštine Petnjica. Pored toga, prezimena su data za sve nosioce domaćinstava, pa nam ona daju kompletnu sliku (kada su prezimena u pitanju) popisanog područja. Nekih od ovih prezimena danas nema, ne žive u popisanim petnjičkim selima.
Antroponimi, odnosno lična imena, poznato je, pripadaju sloju najstarijih riječi i sastavni su dio svakog ljudskog bića. Stoga, ime koje nosimo je jedna od najvažnijih biljega pojedinačne posebnosti, jer je lično ime nešto što nas razlikuje od drugih ljudi. Mnogi običaji i vjerovanja nam govore o važnosti ličnog imena, a sve u zavisnosti od toga u kojem dijelu planete živimo. Mitar Pešikan je pisao da su imena riječita istorijska čitanka, svojevrsni usmeni ljetopis u kojemu su mnoga razdoblja ostavila svoje zapise, urezali ih u narodna pamćenja.
Dr Ismet Smailović navodi da je Osmanska vlast i islamizacija u našim krajevima sa sobom donijela i nova orijentalna lična imena.

Na samom početku je bilo običajeno da se daju imena koja su bila uobičajena kod Turaka, među kojima su imena arapskog, persijskog, turskog ili starohebrejskog porijekla. Kasnije imena se preuzimaju bez posredovanja turskog jezika direktno iz arapskog ili persijskog i postaju raznovrsnija.Pored ovih orijentalnih imena među muslimanima imamo i imena koja po formi liče na neko ime orjentalnog porijekla ali po etimologiji i značenju nemaju nikakve veze s tim jezicima nego su nastala slobodnim premještanjem glasova nekog orijentalnog imena, čisto zbog interesantne zvučnosti novonastalog imena.

Takođe, mnoga imena koja se nalaze u ovom imeniku imaju korijen najčešće u turskom jeziku, ali su zbog prilagođavanja našem jeziku fonetski promijenjena. Pored orijentalnih imena u predmetnom popisu srijećemo i druga imena koja su specifčna za Bošnjake/Muslimane ali su različitog porijekla. Ta neorijentalna imena profesor dr Ismet Smailović dijeli u nekoliko grupa, i to: a) imena slovenskog porijekla; b) imena koja su se pojavila u novije vrijeme: Adis, Asmir, Esvedin, Ismar, i sl. I c) imena iz neslovenskih jezika: Armin, Ademir, Denis, i sl. Mnoga imena su uzeta i kao prevod sa našeg jezika na turski. O tome svjedoči i jedan zapis iz turskog rukopisa iz 1585. Godine (objavio Mehmed Handžić): „Svaki jednostavno svoje ime prevede na turski jezik. Kome je bilo ime Živko, prozove se Jahja, kome je bilo ime Vuk, uzme ime Kurt, a kome je bilo ime Gvozden, uzme ime Timur.“

Osnovne karakteristike ličnih imena (muških) iz popisa petnjičkih domova za 1913. godinu jesu da je jedna (brojnija) grupa antroponima primljena iz orijentalnih jezika, najviše iz arapskog, zatim iz perzijskog, turskog i starohebrejskog jezika; druga grupa (malobrojna) obuhvata ona lična imena koja nijesu usvojena procesom islamizacije i ne potiču iz orijentalnih jezika već su raznovrsnog porijekla i značenja, a često i bez nekog značenja.
Sva ova lična imena formalno označavaju nacionalnu i religijsku pripadnost osobe koja je nosilac tog imena. (U antrfleima je dat Spisak prezimena i ličnih imena u selima petnjičke opštine, po popisu domova iz 1913.godine.)

BOR

Prezimena: Adrović i Mehović.

Lična imena: Mujo,Gano, Nail, Hadro, Halem, Sinan, Hasan, Hašin, Đule, Hako, Latif, Barjam, Osman, Rizvo, Rašit, Fazlija, Jako, Mešo, Zeno, Nadžib, Islam, Emin, Đule, Avdul, Rizvo, Hasan, Džafer, Delija, Jakup, Meho, Jakup, Abid, Emir, Fero, Aliman, Eto, Iso, Malić, Pajazit, Ibro, Mule, Smajo, Hodo i Nuško.

SAVIN BOR
Prezimena: Rastoder i Premtić.

Lična imena: Delija, Mujo, Fejzo, Zeno, Šato, Džemo, Fazlija, Avdija, Alija, Džafer, Sulejman, Feriz, Murat, Daut, Husein, Bašo, Pašo, Sinan, Sadrija, Spaho, Memiš, Hajriz, Zaim, Mehmed, Halil, Šaćir, Smail, Ragip, Nuro, Duljko, Pašo, Bejto i Delija.

DAŠČA RIJEKA

Prezimena: Škrijelj.

Lična imena: Alija, Rahman, Mumin, Suljo, Smajo, Kurtan, Avdija, Vejso, Halem, Ahmet, Mujko, Ako, Nuho, Kasum, Zeko, Adem, Bahto, Galjan, Hajro, Alil, Nuho, Suljo i Bahto.

JAVOROVA

Prezimena: Škrijelj.

Lična imena: Avdul, Aljko, Agan, Avdul,Ajdin, Arif, Ljulja, Elmaz, Hamid, Pašo, Meša, Bido, Mujo, Sinan, Ferhat, Ševto, Iljaz, Meljko, Sadrija, Muharem, Umer, Hajka, Hasan, Huso, Sinan, Vejso, Murat, Jaho, Elez, Hako, Sinan, Emro, Nuško, Džano, Meho, Zejnel, Džemo, Mašo, Durmo, Nail, Zećo.

KRUŠČICA

Prezimena: Ličina.

Lična imena: Ahmet, Alija, Smajo, Sejdo, Hamza, Jaho, Džafer, Ragip, Rauit,Sado, Selim, Salih, Đule, Meta, Nurko, Delija, Hadro, Fazlija, Mašo, Hasan,, Himo, Spaho, Mifo, Zejnel, Šaćir, Rušo, Dano, Mumin, Rešmo i Elmaz.

LAGATORI

Prezimena: Kočan, Kolašinac, Latić, Marić, Novalić, Palamar, Ramdedović, Ramčilović, Rujović, Džudžović i Škrijelj.

Lična imena: Abaz, Aljo, Abid, Avdul, Omer, Barjam, Rušo, Delija, Rašit, Elmaz, Džemo, Neko, Ibrahim, Suko, Sado, Vejso, Avdul, Hazir, Demo, Neko, Barjam, Salem, Nurko, Dđemo, Jupo, Zejnel, Selman, Tahir, Zahir, Memiš, Braho, Đemso, Rašit, Latif, Zeno, Halit, Himo, Sulejman, Hajriz, Hako, Bahtijar, Hasko, Umer, Iljaz, Smail, Hamko, Nail, Suljo, Mamut, Hajro, Šerif, Ragip, Sejfo, Himo, Iljaz, Mursel, Murat, Emin, Medo, Zećo, Hazir, Reko i Neko.

LAZI

Prezimena: Adrović, Muratović, Korać i Pramenko.

Lična imena: Abib, Aliman, Alem, Arif, Rešmo, Redžep, Salija, Latif, Fejzo, Zato, Etem, Zumber, Malić, Džanko, Numan, Hazir, Bećo, Šaćir, Latif, Emir, Ibro, Vejsel, Huso, Bejto, Etem, Ibiš, Osman, Himo, Rašo, Nako, Sait, Malić, Šućo, Bilal, Barjam, Sinan, Dželil, Zahir, Šaćir, Dželil, Islam, Hasan, Ragip, Tahir, Zahir, Murat, Nail, Meka I Emin.

TRPEZI

Prezimena: Babić, Kočan, Duraković,Kožar, Komarica, Muratović, Muhović, Mučić, Rugovac, Skenderović, Hodžić, Huremović i Cikotić.

Lična imena: Abaz, Ahmet, Arif, Arslan, Ahmet, Ajdin, Zaim, Hasim, Smajo, Bejto, Halil, Redžo, Malić, Mumin, Muslija, Muho, Salih, Hasko, Bahto, Zato, Medo, Vejsel, Bahto, Rešmo, Ajdin, Dešo, Murat, Sadil, Barjam, Hamza, Latif, Calja, Zato, Meho, Hajro, Hasan, Čale, Bahtijar, Bektaš, Latif, Šefo, Durmo, Suljo, Sadrija, Mumin, Sinan, Halil, Nail, Zahit, Murat, Rahman, Salko, Šaban, Nušo, Dano, Bahto, Huso, Šerif, Zećir, Ramo, Murat, Zejnel, Emilo, Derviš, Ramo, Jaho, Nail, Barjam, Mahmut, Džele, Rešmo, Rušo, Murat, Himo, Habib, Hajro, Emro, šefo, Jupo,, Hazir, Sulejman, Jusuf, Selman, Islam, Džanko, Muharem, Hasan, Dželil, Salko, Huso, Redžep, Sinan, Kasum, Neko, Mumin, Hamza, Hamo, Mahmut, Medo, Halem, Sinan, Bahto, Sulejman, Huso, Sinan, Rešo, Murat, Bahto, Iljaz, Galjan, Šerif, Juso, Jakup, Suljo, Zeno, Sado, Bećir, Rašit, Zećir, Himo, Numan, Džano, Barjo i Haso.

RADMANCI

Prezimena: Adrović, Kršić, Kožar Ličina, Rastoder, Mehović i Huremović.

Lična imena: Alija, Arslan, Avdul, Aljo, Arslan, Adem, Idriz, Ramo, Muharem, Meka, Hajrudin, Kujo, Umer, Hako, Hamza, Zukan, Dervo, Salem, Šaban, Nuško,Hasan, Latif, Jupo, Iso, Hamid, Braho, Šemo, Murat, Ragip, Šefo, Zaim, Fetah, Rizvan, Hajrudin, Selim, Mustafa, Murat, Smail, Hasan, Ferho, Vejso, Hule, Ferid, Medo, Zejnil, Šerif, Džano, Juko, Bahto, Mule, Mešan, Salija, Iljaz, Rešmo, Šemo, Iso, Hajro, Rušit, Ramo, Hasan, Desto, Zahir, Zejto, Mustafa,, Murat, Neko, Džemo, Tahir, Ramo, Halit, Mušo, Bajro, Jusuf, Fele, Himo, Redžo i Mustafa.

Dr Draško DOŠLJAK (KOMUNA)