U drugoj emisiji “Hronika Petnjice” akcenat je stavljen na kulturu i dešavanja iz ove oblasti u ovoj opštini.
O ovoj temi, na polju kulture govorili su potpredsjednik Opštine Petnjica Muslija Kalić i direktor Centra za kulturu u Petnjici Sinan Tiganj.
Hronološkim nizom od 2013. godine, od trenutka vraćanja statusa Opštini pa do danas, o razvoju same lokalne uprave i dešavanjima govorio je Muslija Klaić.
“28. maja. 2013. godine Skupština Crne Gore je usvojila izmjene i dopune Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore po kojima je Petnjica postala opština. Do tada je Petnjica bila jedna veća MZ, da je imala dosta problema, kako infrastrukturnih, tako i drugih. Nakon te odluke Skupštine Crne Gore 04.08.2013. godine održan je Konsultativni referendum na kojem su građani Petnjice imali priliku da se izjasne da li su za to da se ovoj opštini vrati status nezavisne. Iste godine 16. decembra. 2013. godine održana je Konstitutivna sjednica SO Petnjica na kojoj su verifikovani mandati tadašnjih odbornika i izabran je predsjednik Skupštine, gospodin Muhović, kao i sekretar Skupštine.
03.02.2014. godine izabran je predsjednik Opštine, još aktuelni predsjednik Samir Agović , gdje su pored predsjednika rkipu koja će raditi na afirmaciji kraja i onoga što građane treba da čini srećnim bili su i predsjednik i sekretar Skupštine, kao i sekretar Opštine Ziko Alilović. U početku su se suočavali sa problemima zbog malog broja radnika is a tim što sup red njima velike obaveze, zadaci i izazovi.
- godine Opština Petnjica je raspolagala sa 270.537 eura i to su bile cifre koje su date za početni rad, za nivo mjesne zajednice. Međutim i u tom period ekipa na čelu sa Agovićem pokušala je da osmisli strategiju i prioritete i da krene sa realizacijom pojedinih pitanja koji su od velikog značaja za građane Petnjice.
- budžet je veći i on je 879.327 eura gdje se stvara mogućnost da se mnoge stvari započete u 2014. godini završe.
- godine se značajno povećao budžet Opštine u odnosu na 2015. godinu i iznosi 1.142.323 eura što je dovoljno da novoformirana Opština i njeni organi napravi nešto što su građani čekali decenijama i data je mogućnost da se opravda sve ono što je rađano na inicijativi vraćanja statusa Opštine.
- budžet je povećan, ali ne mnogo i iznosio je 1.532.500 eura, dok je za 2018. godinu budžet iznosio 1.739.547 eura, a ovu su pokazatelji da se budžet povećavao id a su se riješila mnoga pitanja, koja se do tada nijesu riješila.
Prvo što je novoformirana vlast težila je da se stvori “kuća” gdje bi radnici mogli da funkcionišu. Rad smo započeli u prostorijama Centra za kulturu, sa samo dvije prostorije koje su bile skučene i uslovi za rad otežavajući. Prvi projekat koji smo realizovali bio je izgradnja administrativne zgrade Opštine, a projekat je uradio naš prijatelj Rifat Alihodžić koji je odradio projekat cijenjen i vrijedan, pa sa pravom mogu da zavide mnoge opštine kako izgleda zgrada, kojoj je sa pravom dat naziv “bijela kula”.
Nijesmo u ovim godinama radili samo na razvoju infrastrukture, već i na razvoju mnogih segmenata koji su bitni za građane Opštine, prije svega na osnivanju Centra za kulturu. Na svu sreću i prije svega što smo mi uradili i što je Petnjica vratila status Opštine, Sinan Tiganj je vodio KUD “Bihor” i kroz taj KUD organizovao kulturna dešavanja, tako da je kultura živjela ovdje, ali se mnogo manje pokazivala nego danas.
20.08.2015. godine SO Petnjica je dinijela Odluku o usvajanju elaborata o opravdanosti osnivanja JU Centar za kulturu i na istoj usvojena Odluka na osnovu, te se tako osniva ova ustanova.
12.11.2015. donešena je Odluka o imenovanju Savjeta Centra za kulturu za čijeg je direktora izabran Braho Adrović, istaknuti pisac i neko ko je vezan za kulturu.
28.01.2016. godine JU Centar za kulturu registrovana je u Registru privrednih subjekata. Građani Petnjice su bili u prilici i prije nego što je osnovana ova ustanova da prate kulturna dešavanja u Bihoru, tako da se iz dana u dan, mjesec u mjesec slika o kulturi mijenjala. To pokazuju mnoge manifestacije koje su prikazane, počev od književne večeri, likovnih kolonija, recitatorskih večeri”, ispričao je istoriju Kalić.
I u periodu kada Petnjica nije imala status Opštine kulturnih dešavanja nije nedostajalo.
“I prije statusa Opštine postojao je dom kulture u Petnjici, gdje smo mi počeli sa radom 01. aprila. 2008. godine. jer smo bili u sastavu JU Centar za kulturu Berane i bilo je nas zaposlenih 6 radnika koji su radili na organizovanju kulturnih dešavanja. Tada smo imali podršku od lokalne uprave Opštine Berane. Prije osnivanja JU Centar za kulturu održano je “11 dana dijaspore”, kao kultna manifestacija koja je kulturni brend Bihora. I sve do preuzimanja Opštine Petnjica bili smo u sklopu Berana gdje smo imali ogromnu podršku od tadašnje direktorice Vesne Novović i sadašnje Slobodanke Ivanović, koje sui male razumijevanja za sva kulturna dešavanja u Petnjici. Tada smo uz podršku predsjednika Skupštine Berane Samiru Agoviću, i potpredsjedniku Brahu Adroviću koji je sada član Savjeta uspjeli mnoge aktivnosti i kulturna dešavanja da realizujemo. Poseban segment u tom dijelu izdvojio bih dešavanje “Crna Gora – jedna kulturna adresa”.
“11 dana dijaspore” je znak dobre saradnje sa JU Centar za kulturu Berane, s tim što su sredstva su bila ograničena jer je tada Opština Berane imala finansijske problem, ali mi smo uspjeli da mnoga dešavanja realizujemo, kulturne večeri, “Zavičajne staze” i sve je dobro funkcionisalo.
Kroz KUD “Bihor” sačuvan je dio kulturnog nasleđa, obzirom das u Kulturno umjetnička društva čuvari narodnog blaga, poštovaoci bogatog kulturnog nasleđa kojim raspolaže Crna Gora, multikulturalnosti i suživota ovih područja. KUD “Bihor” je od 2008. godine možda i najviše proslavio Petnjicu, ne samo na kulturnom nego na svakom planu jer gdje god smo se pojavili izazivali smo simpatije publike, tako da smo bili uspješan reprezent Opštine.
“Crna Gora – jedna kulturna adresa” je najveći događaj koju je Ministarstvo za manjinska prava i Centar za razvoj i očuvanje manjina uspjeli da realizuju. Ovdje smo imali priliku da vidimo kulturnu raznolikost, šarolikost, etničku i narodnu nošnju iz čitave Crne Gore i to je jedan od najvećih poduhvata tadašnjeg direktora Centra za razvoj i očuvanje kulture Mirsada Mulića”, izjavio je Sinan Tiganj.
U drugom dijelu emisije govorili su realizovanim aktinostima u Opštini Petnjica. Osnivanjem krovne institucije za kulturu u Petnjici stvorene su mogućnosti za dalju realizaciju i sporovođenje kulturnih dešavanja, u odnosu na djelatnosti Centra za kulturu.
“Djelatnosti Centra za kulturu su: organizovanje i unapređivanje kulturno umjetničke djelatnosti i kulturnog života u opštini, organizovanje i priređivanje kulturno-umjetničkih nastupa i pozorišnih predstava , muzičkih, književnih večeri i likovnih izložbi, organizovanje manifestacija i festivala kulturno – obrazovnog karaktera, organizovanje programa za obilježavanje državnih praznika i jubileja, organizovanje predavanja, seminara i kurseva vezano za osnovne djelatnosti centra, unapređivanje amaterskog kulturno – umjetničkog stvaralaštva, izdavačka djelatnost, izdavanje stručne literature i publikacija, prikazivanje filmova, saradnja sa drugim ustanovama iz oblasti kulture , zaštita kulturnih, prirodnih dobara i drugih znamenitosti iz sredine, sistematsko istraživanje, pribavljanje , čuvanje, održavanje, sređivanje, proučavanje , određivanje , izlaganje i publikovanje određenog materijala, djelatnost biblioteka, druge djelatnosti koju su u neposrednoj vezi sa osnovnim djelatnostima, a nijesu u opštim interesima i drugi poslovi koje osnivač stai pod nadležnost centra. Iz ovog možemo zaključiti da JU Centar za kulturu u Petnjici ima širok spektar osnovnih djelatnosti sa kojima se bavi, jedna od tih je zaštita kulturnih prirodnih i društvenih dobara”, dodao je Tiganj.
Nematerijalno kulturno blago Petnjice je “Bihorski ćilim” brend Ismeta Ika Latića.
“Bihor je konačno dobio svoj brend po koje će biti prepoznatljiv, a to je “Bihorski ćilim”. 2014. godine smo počeli sa izradom projekata, ne samo na polju infrastrukture već i na polju kulture , kao in a polju drugih segmeata kako bi se stvorili uslovi da ostaju ljudi u novoformiranoj Opštini, a ne samo da odlaze. Na osnovu razgovora, istraživanja a kasnije i zvaničnih saznanja utvrđeno je da samo u petnjičkoj džamiji ima oko 700 starih ćilima nastalih u poslednjih nekoliko vjekova. Ima ih dosta i u drugim džamijam u Bihoru, kao i u svim domačinstvima različitih urneka i oblika. Tkanje je jedan od najstarijih zanata, zastupljeno kao domaća radinost i Bihorke, naše majke i sestre vjekovima su ručno tkale ćilime, pa smo tako krenuli sa valorizacijom projekta “Bihorskog ćilima”.
Postavlja se pitanje “Šta je bio motiv išta nas je opredijelilo da krenemo u ovaj projekat?”. Osnovni cilj bio je čubvanje i brendiranje “Bihorskog ćilima” i Opštine Petnjica koja baštini ovo vrijedno kulturno blago. Poslednjih godina se javlja interesovanje da se oživi ovaj zanat, što je podstaklo inicijatora projekta Ismeta Latića da uz podršku predsjednika Opštine Samira Agovića i njegovih saradnika da krene u realizaciju istog. Da bi pokazali svijetu, Crnoj Gori i drugima o vrijednosti, krenuli smo u prezentaciju istog. Prvo smo prezentovali to ovdje u Petnjici, gdje sup o prvi put ljudi vidjeli i čuli nešto što nijesu znali o Bihorskom ćilimu. Zatim smo ćilim prezentovali u Podgorci, posjećenost i interesovanje je bilo veliko gdje su na toj prezentaciji govorili eminentni ljudi iz oblasti tkanja i kulture.
- godine prezentovali smo “Bihorski ćilim” u Luksemburgu, gdje je prisustvovao predsjednik Opštine i ljudi iz dijaspore koji su se oduševili saznanjima. Takođe ove godine prezentovali smo ćilim u Turskoj. Posjećenost je bila dobra i opravdanost postoji, jer smo dokazali da je priča o ćilimu opravdana. Zadnja prezentacija je održana na Cetinju, i treba doživjeti da se ćilim prezentuje u prostorijama Ministarstva kulture ba Cetinju što je za nas velika priča i pokazatelj da Crna Gora radi na tome da se u Petnjici razvija kultura id a ovoj Opštini treba pomoći na svim poljima, pogotovi na poljukulture. Imali smo čast da na prezentaciji prisustvuje minister kulture Aleksandar Bogdanović koji je biranim riječima govorio sve najljpeše o ćilimu. Autor projekta, Latić je osmislio i predvidio da se ovaj zanat obnovi, pa je pribavljen razboj za tkanje i radi se na tome da se što više ljudi obuči za izradu i da se ćilim ne zaboravi”, kazao je Kalić.
“U jednom muzeju, Kend u Turskoj jedan zid krasi ćilim iz Bihora. Prilikom posjete poklonio sam jedan ćilim tamo jer je to muzejska vrijednost. Trenutno radimo projekat na osnivanju muzeja u Petnjici, da vidimo da li u saradnji sa Tikom ili nekom drugom organizacijom napravimo jednu zdradu u Petnjici gdje će bili izložen najveći dio bogatog kulturnog nasleđa. Projekat je Ismet Latić uradio pa očekujemo podršku Ministarstva kulture kao i do sada pogotovo na zaštiti Bihorskog ćilima. Ove godine Butujemo u Bursi, prestonici Turske tako da ćemo i tamo prezentovati Bihorski čilim. Na Cetinju je Zumreta Skenderović prilikom prezentacije ćilima tkala, tako da su mnogi došli da vide kako se to radi.
Bihorsko kulturno ljeto je brendirana manifestacija kulturnog nasleđa ovog kraja.
Prvo kulturno ljeto započeto je 2015. godine, do tada se održavalo ʺ11 dana dijasporeʺ i festival ʺZavičajne stazeʺ. Tada sam bio pomoćnik direktora Centra za kulturu u Beranama došli smo na ideju sa predsjednikom opštine da uokvirimo sadržaje, da dane dijaspore i Zavičajne staze uokvirimo, pa smo bili mišljenja da se to zove Petnjičko kulturno ljeto, ali smo htjeli da to proširimo pa se sada zove ʺBihorsko kulturno ljetoʺ i do sada su održana četiri takva ljeta I ono se organizuje u saradnji sa NVO i pod pokroviteljstvom Opštine Petnjica. Od NVO sa kojima najviše sarađaujemo izdvojio bih NVO ʺCentar za seoski razvojʺ, NVO ʺCentar za kulturu Bihorʺ koju vodi Mirsad Rastoder, NVO ʺKUD Bihorʺ, NVO ʺArt centarʺ. Zahvaljujući Udruženju folklornih ansambala Crne Gore gdje smo mi kao folklor jedan od osnivača, dobili smo i festival ʺIzvornog stvaralaštvaʺ i to je veliko priznanje folklornom društvu i Opštini Petnjici, der darivati jedan takav festival maloj Opštini znači da je nama obaveza mnogo veća obaveza, zahvaljujući Canu Zećeviču, nedavno preminulom koji je kao direktor Udru̠ženja folklornih ansambala najviše zalagao za to da se našem KUD-u daruje isti.
Petnjica je poznata po kulturnim večerima. Nigdje manje opštine, a ni više onih koji pišu. Bihor je prepoznat po Ćamilu Sijariću, Safetu Sijariću, Faizu Softiću, Brahu Adroviću, Safetu Adroviću Vrbičkom i sada plejadi novih pisaca, Rebeka Čilović, Dijana Tiganj, Reho Ramčilović, tako da se mož reći da je Bihor nepresušan talentima koji pišu. Mi smo u Centru za kulturi imali vise od 40 književnih večeri, sa čime se može pohvaliti malo koja opština. Prošle godine smo imali priliku da ugostimo jednog stranog pisca Helmingera deiz Luksemburga. U Centru za kulturu imali smo i naučni skup gdje nam je bila ideja sa Saitom Šabotićem da sve slike sa tog skupa pretočimo u katalog pa smo sa lokalnom upravom i Savjetom centra odlučili da krenemo sa izdavačkom djelatnošću, pa smo do sada izdali dva broja Glasnika Bihora, a u pripremi je i treći. U Centru uspješno relizujemo i recitatorske večeri. Takode vodimo knjigu utisaka gdje će uakoro izaći samo ta zbirka počev od Laneta Gutovića, Faruka Dizdarevića iz Sarajeva jer svi su se oni upisali u toj knjiziʺ, kazao je u svom izlaganju Tiganj.
Građani Petnjice nijesu ni svjesni koliko je Petnjica bogata kulturnim sadržajima, jer tu se nalazi na lokalitetu Torine Pećina grad.
ʺRadmanska klisura krije mnoge tajne skrivene u pećinama, dvoranama I stalagnitima okamenjenim vodopadima. Duboko u svom pozemlju na hiljadama godina se krije veliko arheološko blago što ga svrstava u najvredniji lokalitet u doba eneolita u Crnoj Gori. Ovo su nalazišta koja imaju ogroman potencojal, ali nijesu bila uređena za posjete, tako da se 2016. godine na poziv Nacionalne turističke organizacije počinje raditi na projektnoj aplikacija uređenje pećine. Projekat rade arheolog Peđa Lutovac i Ismetom Latićem. a projektom su izgrađeni vidikovac, pristupna staza za prilaz od 500m sa konstrukcijom vijadukta od 40 metara. Implementacijom ovog projekta Petnjica je dobila prvu uređenu turističku lokaciju. Daljom valorizacijom ovih lokaliteta treba stvoriti pretpostavke za uspostavljanje turističko arheološkog parka sa svim pratećim elementima koji bi Petnjicu stavili na mapi destinacija u Evropi. U decembru 2016. godine u saradnji sa Polimskim muzejom smo pripremili projektnu aplikaciju za dalja arheološka istraživanja na lokalitetu Torine, koji su se valorizovale 2017. Pa smo iste ove godine uradili projekat u saradnji sa istim partnerom i poslali Ministarstvu na razmatranje za istraživanje na lokalitetu Pećina grad. Projekat je prošao I odobrena su sredstva, a realizovaće se ove godine. U septembru 2017. godine Petnjica je po prvi put bila dio manifestacije Dani Evropske baštine pod pokroviteljstvom Savjeta Evrope i Evropske komisije koja se organizuje na temu ʺKulturna I prirodna baština, pejzaž mogućnostʺ, a ova manifestacija se održava u 50 zemalja potpisnica evropske Konvencije o kilturi, bazirani na promociji lokalnih pronalazišta, tradicije, culture što predstavlja dio culture jednog dijela. Ovih dana se radi na radovima kod lokaliteta Torine, Peđa je tu sa svojom ekipom i radi što niko do sada video nije, a mi se nadamo da će ovo stvoriti nove mogućnosti nama kao lokalnoj upravi, turističkoj organizciji da imaju šta da vide i posjete. Stvorićemo uslove da pomenute lokacije i Bratimin vir budu lokacije koje će imati razloga da se posjeteʺ, kazao je Kalić.
Vizura kulturnog ljeta za 2018. već je osmišljena.
ʺMinistarstvo je podržalo sa 7.000 eura da se ove godine programi realizuju, a tu je uključeno i štampanje Glasnika broj 3. Imamo već desetak sigurnih nastupa, a u roku su pregovori sa mnogim stvaraocima iz oblasti culture koji su izrazili želju da dođu ovdje, tako da ćemo za oko 10 dana imati okviran program. U svojoj arhivi imamo sve sadržje koje smo realizovali, tako da imamo snimljeno preko 150 video zapisa programa koji su se tealizovali. Osim sadržaja koje imamo u toku ljetaʺ, kazao je Tiganj.
Pohvala na račun Radija Petnjica nikada ne fali, tako da je i ovog puta to bilo neizostavno.
ʺVi ste najbolji reprezent svega što Centar za kulturu radi tako da možete da napravite jednu izložbu svega što smo ikada realizovali. Vi ste sve to čuvali pa možete napraviti izložbu urađenogʺ, dodao je Tiganj.
ʺZahvaljujući vama mnogi su u prilici da čuju i vide ono što nijesu znali o Petnjici, uvijek afirmativno i pozitivno prikazujete i mnogo ste doprinijeli afirmaciji kraja i Opštine i nadamo se daljoj saradnji kao i do sadaʺ, kazao je Kalić o Radiju Petnjica.
U okviru Bihorskog kulturnog ljeta 2017. Godine je organizovana centralna manifestacija ʺDani iseljenika u Crnoj Goriʺ.
Prošle godine 31. jula Uprava za dijasporu i Opština Petnjica organizovale su po prvi put manifestaciju ʺDani iseljenikaʺ, a sve u okviru tradicionalnih dana dijaspore. Ta manifestacija je veliko proznanje našoj Opštini, Bihoru kao i svim Bihorcima koji žive ovdje tako i onima u dijaspori. Taj dan I to veče Opština je okupila veliki broj zvaničnika i predstavnika iz susjednih Opština koji sui mali i šta da vide i šta da čuju ovom prilikom. Tog dana je Petnjica bila Opština u kojoj se okupila gotovo cijela Crna Gora tako da sa pravom danas mogu da citiram aktuelnog predsjednika Crne Gore Mila Đukanović koji je kazao da je tog dana Petnjica bila ʺprestonica kulture Crne Goreʺ.
Imajući na umu ko će sve prisustvovati i ko može pomoći Opštini i Crnoj Gori mi smo organizovali okrugli sto, sa temom ʺUslovi za ulaganje u svijetu novih zakonskih rešenjaʺ. Učešće u razgovoru uzeli su pored ostalih direktor Razvojnog fonda Zoran Lučević, direktor Urave za dijasporu Predrag Mitrović i mnogi drugi čelnici, ugledni i uspješni privrednici. Takođe je na skupu prisustvovao premijer Duško Marković koji je na ovoj svečanosti uručio priznanja istaknutim iseljenicima i organizacijama iseljenika, kao i priznanja koja matična zemlja prvi put dodjeljuje istaknutim iseljenicima i njihovim organizacijama za poseban doprinos jačanja veza sa Crnom Gorom, a jedno od tih značajnih priznanja dobio je i ZK Bihor. Ovo je važan datum koji će ući u istoriju jer je tog dana Petnjica postala veća nego što su to do tada znali i to je čast svakoj Opštini da realizuje ovakav događaj. Radićemo na to da se organizuju kulturna dešavanja i poslije avgusta, po pitanju sporta i mnogih stvari i to da samo u cilju da se podigne nivo života, kazao je Kalić.
U okviru Centra za kulturu posluje muzejska i bibliotečka jednica.
ʺU okviru Centra za kulturu u djelatnostima pominje se izdavačka, muzejska djelatnost i čuvanje i prikupljanje starih predmeta. Mi smo došli na ideju da na sjednici Savjeta koja je održana 24. marta. 2017. godine da u Centru za kulturu posluju muzejska i bibliotečka jedinica. Ovdje smo u saradnji sa muzejom iz Berana imali izložbu u muzeju antikviteta pronađenih na lokalitetu Torine. Zahvaljujući Ministarstvu culture gdje smo prošle godine dobili 10.000 eura projektom za adaptaciju muzejske i bibliotečke jedinice, pa smo uspjeli da opremimo prostoriju sa staklenim vitrinama za izložbu predmetam. Na drugom polju bibliotečke djelatnosti smo uspjeli da pribavimo police gdje smo posložili dobar knjižvni fond I da smo u razgovorima da se memorijlna biblioteka Kadrije Adrovića objedini u jednu zajedničku bibioteku obzirom da ima prostora poradićemo na tome. Vjerovatno će i SO donijeti neku odluku da se oformi biblioteka, ne samo u okviru centra, već kao javna ustanova, kako je i po Zakonu jer mora postojati biblioteka kao samostalna. Bavili smo se i izdavačkom djelatnošću pa smo prošle godine pored Glasnika Bihora, mi smo izdali još jednu knjigu ʺRodno mjestoʺ, člana Savjeta Centra za kulturu Zumbera Muratovića, pa smo sa mešihatom Islamske zajednice izdali knjigu ʺVakufi i džamije u gornjem Bihoruʺ doktora Isada Skenderovića. Mnogi su se odricali honorara kako bi mi realizovali mnoga dešavanja.
ALDIJANA NOVALIĆ
