Ništa se nije desilo slučajno: još dok je Milojko Spajić bio ministar u tehničkom mandatu, nakon pada Krivokapićeve Vlade, Dritan Abazović je žestoko urgirao da se smijeni Milena Petričević a da Rade Milošević, njegov prijatelj, funkcioner Ure, bude izabran za čelnika Uprave prihoda i carina. Iz današnje perspektive, jasno je zbog čega je protežirao svog partijskog kolegu – paradržavni posao sa cigaretama dobio je nove kontrolore
Postavgustovska parlamentarna većina, odmah nakon formiranja Vlade Zdravka Krivokapića decembra 2020. godine, krenula je u osvajanje pune kontrole nad Lukom Bar, kako bi se omogućio unosan ilegalan posao za odabranu ekipu iz vlasti i njihove kompanjone iz kriminalnih grupa koje se bave krijumčarennjem cigareta.
Prethodno je izvršna vlast morala da obavi „pripremne radnje“; preciznije – da stvori uslove za „nesmetan rad“ u Slobodnoj carinskoj zoni Luke Bar.
Prvi potez bio je uklanjanje Milene Petričević, tadašnje vršiteljke dužnosti direktorke Uprave prihoda i carina, jedne od najvažnijih državnih institucija koja kontroliše promet robe i usluga vrijednosti u iznosu većem od milijardu eura.
Dnevnik „okupacije“
Išlo se postupno, ali odlučno – po agendi. Teren za političku akciju pripremio je, novoj vlasti blizak, koncern Vijesti koji je, marta 2021, pozivajući se na povjerljive izvore iz Krivokapićeve vlade izvijestio da „Petričević pada zbog Brana i Džigija“, navodno zbog postupanja u vezi sa koncesijom za igre na sreću firmi „Džek pot“ koju su držali Sava Grbović i Brano Mićunović.
Potom su uslijedili natpisi tabloidnih portala da je Petričević u stvari „igrač Mila Đukanovića, da toleriše nezakonitosti u Luci Bar“…
Kada je medijska omča napravljena, tadašnji ministar finansija Milojko Spajić samo je povukao konačnu polugu: tražio je od Petričević da, bez medijske pompe, podnese ostavku.
Nakon što je ona to odbila da uradi, za njenog mandata je raspisan konkurs i ekspresno izabran nasljednik Milene Petričević – Rade Milošević, tada državni sekretar u Ministarstvu unutrašnjih poslova, visoki funkcioner Ure i bliski prijatelj Dritana Abazovića, tadašnjeg potpredsjednika Vlade.
Ništa se nije desilo slučajno: još dok je Spajić bio ministar u tehničkom mandatu, nakon pada Krivokapićeve Vlade, Abazović je žestoko urgirao da Milošević bude izabran. Iz današnje perspektive, jasno je zbog čega je protežirao svog partijskog kolegu.
„Politički moćnici biraju pojedince koji zloupotrebljavaju svoja državna ovlašćenja“, kratko je tada ocijenila skrajnuta Milena Petričević.
Niko se nije obazirao na ovo upozorenje: Krivokapićeva vlada je već bila pala, a Abazović je 28. aprila, uz podršku DPS-a, postao premijer umjesto premijera, kao „manje zlo“ od apostolske vlade. Operacija državnog šverca nesmetano se odvijala.
Uništavanje podataka
Nekoliko sedmica nakon što je ministar Milojko Spajić uklonio vršiteljku dužnosti direktora Uprave prihoda i carina, Milena Petričević je otvoreno saopštila da evidencija o skladištenju duvanskih proizvoda u Slobodnoj carinskoj zoni Luke Bar – koja se precizno vodila dok je ona bila čelnica UPC – više ne postoji!
„Poništena je evidencija nakon što je u maju iz skladišta korisnika Slobodne zone iznijeta sva količina zaliha cigareta i duvanskih proizvoda i, kako je tada objavljeno, „postala vlasništvo države“, a „šverc cigareta klinički mrtav“, kazala je Petričević u razgovoru za dnevni list Pobjeda.
Tezu da su oduzete cigarete naprasno postala imovina države plasirao je upravo Rade Milošević, samo koju neđelju nakon što ga je na to mjesto postavio „apostolski“ ministar Milojko Spajić. A, priču o tome da je šverc cigareta klinički mrtav, forsirao je i uporno ponavljao potpredsjednik Vlade, kasnije premijer, Dritan Abazović.
U međuvremenu, cigarete iz skladišta u Slobodnoj carinskoj zoni Luke Bar prebačene su u magacin kompanije „Pacorini“. Sve je odrađeno u tajnosti, bez raspisivanja tendera, po nalogu prvog čovjeka Uprave prihoda i carina Rada Miloševića.
Zvaničnici su istakli da je svemu prethodio popis cigareta u Slobodnoj zoni koji je odobrio direktor UPC Milošević.
„Cigarete su vrijedne preko 130 miliona eura a kompletna količina izmještena je na bezbjednu lokaciju“, kazao je, ne bez ponosa, Rade Milošević, propuštajući da crnogorsku javnost upozna sa primijenjenom metodologijom utvrđivanja vrijednosti carinske robe.
Ali i podatkom – ko su bili članovi popisne komisije, da bi se mogli kasnije pozvati na odgovornost u slučaju netačnog popisa.
Nestvarne istine i istinske obmane
Tako je, osim uopštene priče o „130 miliona eura vrijednoj robi“ izostala precizna informacija o obračunatoj vrijednosti popisanih i premještenih cigareta (legalnih i nelegalnih).
Ostala je nepoznanica i koliko je bilo pojedinačnih popisnih lista, koliko je skladišnica kompanije „Pacorini“ izdato Upravi prihoda i carina, kada je skladište stavljeno pod video nadzor…
Nikada ni UPC, ali ni Specijalno državno tužilaštvo, nijesu obavili istragu da li je 50 tona cigareta koje su, kao tranzitna roba, zaplijenjene u Srbiji 24. maja 2022. godine, nekoliko dana po navodno okončanom popisu u Luci Bar izašlo iz skladišta „Pacorini“ ili iz Kontejnerskog terminala u Slobodnoj zoni Luke Bar?
Organizovana ekipa
U međuvremenu, ono što je propagirano kao zvanična istina, bilo je daleko od realnosti: prema operativnim saznanjima Agencije za nacionalnu bezbjednost, kojom je tada rukovodio Savo Kentera, istraga koju su partnerski radili sa britanskim kolegama, ukazivala je da je „projekat“ državnog šverca mjesecima pripreman, a onda temeljno narednih mjeseci odrađivan.
Prema tim podacima, krajem jula i avgusta, izvršni direktor Ure Zoran Mikić imao je dva važna sastanka u Budvi, navodno sa dva kontroverzna biznismena koji „imaju iskustva u krijumčarenju cigareta“. Shodno toj informaciji, koja žestoko sumnjiči Mikića, „razgovarano je o realizaciji posla i dijeljenju profita“, te je navodno funkcioneru Ure rečeno da mogu računati na 150 hiljada eura „profita“ po kamionu, ukoliko im svojim uticajem u izvršnoj vlasti „otvore kanale“ i „spriječe kontrole“.
Zanimljivo, upravo je Mikić bio ona „partijska kopča“ koja je početkom 2021. godine povezala lažnog američkog diplomatu, srpskog špijuna, Stevana Simijanovića sa liderom Ure Dritanom Abazovićem.
Operativni podaci bezbjednosnih službi iz tog perioda ukazuju da su, osim nekih funkcionera Ure, prevashodno Rada Miloševića kao čelnika UPC, u čitavu operaciju bili, na različite načine, involvirani Miodrag Daka Davidović, njegov prijatelj Zdravko Kosanović, ali i braća Leon i Viktor Drešaj, kao i vlasnik nikšićke fabrike Mi-Rai Brano Mićković.
Sve ove informacije su bile predate u Specijalno državno tužilaštvo još krajem oktobra 2022, a tada novi glavni specijalni tužilac Vladimir Novović je dobio važnu potvrdu tokom svog boravka u Londonu.
Glavni specijalni tužilac i njegov tim boravili su u službenoj posjeti Ujedinjenom Kraljevstvu 18. decembra 2022. godine, u cilju, kako je istaknuto, „jačanja saradnje između Specijalnog državnog tužilaštva Crne Gore i službi Vlade Ujedinjenog Kraljevstva u oblasti borbe protiv korupcije i teškog i organizovanog kriminala na Zapadnom Balkanu i u Evropi“.
Tri dana kasnije, uhapšen je Rade Milošević, čime su potvrđeni tekstovi i objave istraživačkih novinara da o državnoj akciji lažiranja zaplijenjenih cigareta.
Kako saznaje Portal ETV, Specijalno državno tužilaštvo je na osnovu operativnih informacija od britanskih kolega dobilo brojne dokaze o umiješanosti jednog broja policajaca koji se sumnjiče da su obezbjeđivali ilegalni transport cigareta iz Nikšića za teritoriju entiteta Republika Srpska u Bosni i Hercegovini.
U fokusu istrage su bila dvojica policajaca, jedan iz Centra bezbjednosti Nikšić, kao i njegov kolega iz granične policije, za koje su postojale osnovane sumnje da su pružali logistiku: obezbjeđenje i prebacivanje cigareta koje nijesu uništene u pećima fabrike „Javorak“, „Mi Rai“ i „M konstrakšn“.
Šverc bez sankcija
Prema operativnim saznanjima ANB-a, operacija ilegalnog transporta se odvijala po istoj matrici. Nakon što bi se državni funkcioneri slikali pored peći za spaljivanje, poslije dva do tri sata, radnicima je bilo naređeno da prekinu sa uništavanjem cigareta, a onda bi pristigao kamion u koji su se pakovali paketi.
Potom bi „ovlašćeni“ policijski službenik dalje pratio utovareni kamion ka graničnom prelazu prema Bosni i Hercegovini. Nakon prelaska granice, kamion su čekali povjerljivi ljudi iz Republike Srpske, bliski vlasti Milorada Dodika, da bi cigarete dalje nastavljale ka skladištima odakle su plasirane na ulicu.
Pojedini uhapšeni službenici Uprave prihoda u svojim iskazima su donekle zaokružili sliku o lancu državnog šverca cigareta, ali i o njihovim motivima da budu dio tog kriminalnog lanca: neki su dobijali po 10 hiljada eura za friziranje zvanične dokumentacije!
Podaci i šeme šverca, koje je objavio Portal ETV, dostavili su Specijalnom državnom tužilaštvu britanski obavještajci koji su godinama na terenu u Crnoj Gori, a neki od njih su „specijalizovani“ za praćenje dešavanja u Luci Bar. Sve je bilo raskrinkano prije skoro dvadeset mjeseci. Ali, istraga koju vodi Specijalno državno tužilaštvo traje, a optužnica nema…
Autor serijala: Draško ĐURANOVIĆ
