Ginekološka ordinacija “Bralić” iz Rožaja i Radio Petnjica će u narednim danima objavljivati tekstove – savjete za trudnice u doba gripa i korona virusa. Ovo je način da pomognemo ranjivijim grupama društva u vremenu kada je pošast COVID-a 19 okovala svijet.
Piše:Primarijus dr Izet Bralić
Fiziološke promjene u majčinom organizmu tokom trudnoće su zapravo fantastična briga majčinog tijela o plodu u materici. Svi organi u organizmu majke se adaptiraju u svrhu zaštite i razvoja ploda.Najizraženije su promjene u kardiovaskularnom sistemu.
Organ koji najviše ima učešća u tim promjenama je jetra. Neki od parametara se smanjuju, neki rastu, a neki ostaju isti.
Povećavaju se:
Zapremina krvi, puls i srčani rad povećavaju se za 35% do 50%, a vrhunac je u trudnoći sa 32 nedjelje, plus dodatno povećanje za 20% u blizanačkim trudnoćama. Posebni rast bilježe faktori zgrušavanja krvi.
Opadaju:
Kontraktilnost žučne kese, nivo hemoglobina, mokraćne kiseline, albumina i ukupnog proteina, antitrombin III i nivo S proteina, vaskularni otpor, imamo i umjereni pad krvnog pritiska.
Nema promena:
Nivo jetrenih transaminaza (ALT,AST),nivo γ-glutamil transferaze (GGT), bilirubina, protrombinsko vrijeme, broj trombocita (ili blagi pad).
Ove promjene pada, dostižu vrhunac u drugom tromjesečju i imaju plato do trenutka porođaja. Fiziološke promjene tokom trudnoće mogu se pogrešno tumačiti kao patološke. U tom devetomjesečnom periodu dolazi do povećanja ukupne zapremine krvi i plazme od 1.700 – 1.900 ml. Promjene veličine jetre se kod zdrave trudnice ne primjećuju. Navedene promjene u funkciji jetre kod zdrave trudnice se povlače sa završetkom trudnoće. Međutim, trudnoća može trajno pogoršati oboljenja jetre ili mijenjati tok već postojećeg oboljenja.
Funkcija jetre
Jetra je organ koji se nalazi samo kod kičmenjaka, koji čisti različite metabolite, sintetiše proteine i proizvodi biohemijske materije potrebne za varenje i rast, razgrađuje crvena krvna zrnca i učestrvuje u proizvodnji hormona. Jetra je pomoćni organ za varenje jer stvara žuč, tečnost koja sadrži holesterol i žučne kisjeline i pomaže u razgradnji masti.
Zbog toga jetru s pravom nazivamo LABOROTORIJOM ORGANIZMA.
Ljudska jetra je težine približno 1,5 kg, ima širinu od 15cm.
Pri rođenju, jetra sa svojih 120gr čini 4% tjelesne težine bebe. Tokom života povećava će se na 1,5kg ali čini samo 2,5–3,5% težine ljudskog tijela. Jetra je organ koji se može proširiti, u njenim krvnim sudovima mogu se smjestiti velike količine krvi. Normalna količina krvi, iznosi oko 0,45litara ili 10% ukupne količine krvi. Po potrebi jetra može primiti i do 0,9 litara krvi. Jetra proizvodi limfu, polovina ukupne limfe koja se formira u tijelu u uslovima mirovanja, nastaje u jetri.
Kako korona virus dolazi do jetre i kako djeluje?
Dva su puta kojima virus dolazi do jetre.
Prvi -iz želuca i drugi krvlju iz pluća.
Kada dospije do ćelija jetre Covid-19 se ponaša isto bez obzira kojim putem je dospio .Veže se za receptore ulazi u ćelije jetre,a zatim proizvodi više kopija virusa. Inficirana ćelija šalje signal imunomloškom sistemu i on se aktivira.Tako zapravo nastaje odgovor organizma.
Kako nastaje šteta po zdravlje jetre?
Virus može direktno zaraziti jetru, razmnožavajući se i uništavajući same ćelije Ili ćelije stradaju kao kolateralna šteta u borbi virusa i leukocita u jetri.
Imunološki odgovor može biti blag ,umjeren ili veoma jak ,tako da izaziva smrt inficiranih ćelija, uključujući i zdrave. Tako dolazi do ozbiljnog zapaljenja u jetri.
Kod jakog imunog odgovora naše tijelo vodi politiku spaljene zemlje. Ćelije imuniteta nadolazeći kroz jetru pokušavaju uništiti virusom zahvaćeno mjesto, često uništavajući i zdravo tkivo. Naš jak imunološki odgovor može ubiti nas same. Međutim, zadnje što virus želi jeste učiniti nam veliku štetu, jer mu je potrebna živa ćelija za razmnožavanje. Kada bi to naš imuni sistem znao ne bi tako snažno reagovao i manje štete bi bilo. U toj borbi sa leukocitima korona virus zapravo hakuje našu ćeliju i ponekada i sam mutira u pokušaju da ostane neprimijećen, kako bi dugoročno koristio novog domaćina jer virusi vole svoje domaćine.
Posledice mogu biti katastrofalne ,kod nekih pacijenata dolazi do otkazivanja jetre, pa i smrti. Ipak,ovakve vrste komplikacije su rijedke.
Jetra je jedini vitalni organ koji se regeneriše
U zdravom tijelu ćelije jetre stalno odumiru i oslobađaju enzime u krvotok.
U uslovima korona infekcije na hiljade ćelija jetre strada u obračunu sa virusom.Ovaj snalažljivi organ tada brzo obnavlja nove ćelije i nastavlja da funkcioniše. Zbog sposobnosti regeneracije ,jetra može podnijeti manja i srednja oštećenja.Zato zastoj u radu jetre nikada nije bio jedini razlog smrti za pacijente sa korona virusom.U vrijeme kad jetra propadne često se dolazi do saznanja da pacijent ima ne samo probleme s plućima i jetrom, već može imati i probleme s bubrezima.
