U serijalu tekstova koji su dio projekta “Retrovizor” podržanog od Ministarstva kulture i medija pokušaćemo da nađemo odgovore šta je Petnjici potrebno za dinamičniji razvoj, kao i na to šta je do sada urađeno.
Sagovornik portala Radija Petnjica je Adnan Muhović, član BNV i bivši predsjednik SO Petnjica
RP: Najjači utisak o Petnjici u deceniji za nama
MUHOVIĆ: Davne 1957. Petnjici je oduzet status opštine i od tada počinju njeni problemi, stanovništvo odlazi ka zemljama zapadne Evrope i matične države Bosne i Hercegovine. Agresija Srbije i Crne Gore ( SRJ) na Bosnu i Hercegovinu 1992-1996. snažno se negativno reflektovala na Bihor i u tom periodu hiljade naših ljudi odlazi sa svojih vjekovnih ognjišta. Akcija crnogorskog MUP-a kodnog naziva “Lim” skupo je koštala Petnjicu, jer je progonom lidera SDA poslana poruka čitavom narodu šta ga čeka u budućnosti. Morao sam da napravim ovakav uvod, jer naši problemi ovog tipa počinju od toga vremena.
Petnjica je ostvarila svoj san tek 2013. povratkom statusa opštine, ali najjači i ujedno najtužniji utisak je što je vrlo malo urađeno na njenom razvoju i zadovoljavanju potreba njenih građana.
AGOVIĆ: Propuštena šansa, koja nam se rijetko ukazivala.
Nažalost nakon 10 godina, ukupan utisak je negativan. Povratkom statusa opštine kod svih nas javila se velika euforija, želja i nada u bolje sjutra. ,,Sada konačno sami odlučujemo o sebi, uradićemo sve najbolje za nas”. U svim sazivima bio sam odbornik u SO, a u onom prvom smo donijeli mnogo dobrih Odluka. Medjutim, onaj ko je trebao sve to usvojeno da sprovede (izvršna vlast) to nije radio. Pomenuću Odluku o DUP, Odluku o PUP, Odluku o komunalnom redu, Odluku o lokalnim putevima, Odluku o savjetu za saradnju sa dijasporom, Odluku o javnom vodosnabdijevanju, ali i niz drugih, koje da su sprovedene danas bi uslovi bili mnogo bolji.
Decenija je prošla, nada još traje, ali su promjene neophodne.
RP: Kako biste opisali trenutno stanje u opštini Petnjica u pogledu iseljavanja stanovništva I može li se I kako zaustaviti?
MUHOVIĆ:Nažalost, umjesto da se za vraćanjem statusa opštine zaustavi i na minimum svede iseljavanje, ono je poprimilo oblik migracionih procesa, tako da danas u Petnjici jedva da živi 3000 ljudi i što je najgore odlazak naroda ne prestaje. Stanje je alarmantno, ali se ništa neće promijeniti dok se iskreno ne napravi jedan snažan unutarbihorski lobi u svim partijama mimo DPS-a, kako bi se taj totalitarni lokalni režim smijenio na lokalnim izbirima 2025. Međutim, koalicioni kapacitet DPS-a je solidan i ogleda se u podršci nekih malih partija koji, plašim se, može biti ključan za njihovu ponovnu pobjedu i ujedno završni poraz Petnjice koja se više ne bi mogla oporaviti. Bošnjačka stranka mora biti generator promjena i pokušati da posljednji put pobijedi DPS i uradi nešto za Petnjicu sa pozicije prvog čovjeka opštine koji bi morao biti neko ko ne liči na DPS niti ima veze bilo koje vrste sa njima.
AGOVIĆ: Iseljavanje ljudi iz Petnjice, ali i sa sjevera CG predstavlja problem masovnih migracija, za koji opština nema, niti može sama naći rješenje. Za nas poseban problem je iseljavanje mladih-radno sposobnih ljudi. Vlada CG zajedno sa opštinama sa sjevera CG, treba da donese strategije ravnomjernog razvoja države, da uloži značajna sredstva u sjever u sve oblasti, da gradjanima pruži ovdje sve ono što dobiju kad odu u Luksemburg, Njemačku, Švajcarsku. Stoga bi politike trebalo usmjeriti ka upravljanju migracijama, na način na koji će dati najviše pozitivnih efekata, te migracije prepoznati i kao šansu za našu opštinu, za ostanak, dolazak i povratak ljudi, a isto tako minimalizovati njene negativne efekte na pojedinca, opštinu, pa i državu.
RP: Koje kapitalne projekte smatrate ključnim za dalji razvoj opštine Petnjica?
MUHOVIĆ:Petnjica nije dobro saobraćajno povezana sa Rožajama, Bijelim Poljem i Tutinom, a od saobraćajne infrastrukture zavisi ekonomski i kulturni razvoj svake lokalne uprave. Ključni kapitalni projekat bi bio nastavak magistralnog puta od Podvada preko Trpezi do Kalača koji je i ušao u kapitalni budžet Crne Gore 2019. ali je obustavljen odlukom Vlade Zdravka Krivokapića koja nije marila za razvoj sredina u kojima žive Bošnjaci. Međutim, nadam se boljem odnosu Vlade prema našoj opštini u svjetlu procesa njenog prestrktuiranja, a možda i potpuno nove izvršne vlasti u kojoj bi bili predstavnici Bošnjaka. Naravno, kapitalne projekte treba znati raditi i slati Vladi, što nije do sada bio slučaj.
AGOVIĆ: Za razvoj svake opštine, pa i naše, osnovno je dobra putna povezanost, riješeno pitanje vodosnabdijevanja, stabilna struja. Ovdje prije svega Petnjicu treba povezati regionalnim putevima Petnjica-Berane i Petnjica-Bioča, sa budućim auto-putom, zatim od Petnjice do svih mjesnih centara rekonstruisati lokalne puteve. Riješiti pitanje vodosnabdijevanja za sve stanovnike Petnjice, konačno privesti kraju projekat vodovod Murovsko vrelo. Obezbijediti stabilnu struju za domaćinstva i privredu. Nakon toga svi naši potencijali, prelijepa naša sela, turistički lokaliteti, planine, šume, mogu se valorizovati na najbolji mogući način. Mi, kao odbornici Bošnjačke stranke, mnogo puta smo zahtijevali od izvršne vlasti rješavanje ovih pitanja, medjutim ova vlast nije imala sluha za svoje gradjane.
RP: Kako ocjenjujete trenutnu zaposlenost u opštini I koje mjere smatrate potrebnim za poboljšanje situacije ?
MUHOVIĆ: Stopa nezaposlenosti je velika i na bazi takvog stanja proizilazi i ovakvo iseljavanje stanovništva. Opština Petnjica nije za ovo vrijeme od 2013.otvorila ni jedno radno mjesto u realnom sektoru, a zaposlenost se svodi na opštinsku administraciju i lokalnu upravu koja je najnesolventnija u Crnoj Gori, dakle, koja iz sopstvenih izvora finansiranja ne može da podmiruje ukupne obaveze i funkcioniše zahvaljujući sredstvima iz egalizacionog fonda koji koristi za isplatu zarada zaposlenih i izborne manipulacije i pritiske na građane u zamjenu za podršku njihovoj “partiji”. U Petnjici je jedan partitokratski režim doveo ovu opštinu na rub egzistencije i ugrozio njen razvoj, a moguće i postojanje. Vrijeme je pokazalo i svi vidimo da je to tačno.
AGOVIĆ: Visoka stopa nezaposlenosti u opštini Petnjica je problem sa kojim se suočavamo, nezaposlene osobe su lica koja se smatraju glavnim akterima u migracionim tokovima. Još jedan problem je što je široko rasprostranjeno uvjerenje da su zaposleni u javnom sektoru zaštičeni i u mnogo povoljnijem položaju od drugih zaposlenih, pa se primjećuje loš trend da se zaposleni iz privatnog prebacuju u javni sektor. Uslovi za zapošljavanje moraju biti jednaki za sve, posebno u javnom sektoru treba birati ljude sa najviše znanja i želje da pomognu svom kraju. Opština treba da opredijeli sredstva za karijerno i profesionalno usavršavanje svojih zaposlenih, takodje treba da kontinuirano podržava relani sektor, posebno mala i srednja preduzeća, nadje kredibilne investitore, pruži im povoljne uslove za biznis, a to je sve suprotno od ovoga do sada. Svima nam je poznata priča o preduzeću ,,Usluge” koje je osnovala opština, o onim najavljivanim fabrikama i sl.
RP: Kako biste opisali ekonomske parametre opštine Petnjica I koje biste promjene predložili za unapređenje ekonomske situacije?
MUHOVIĆ: Ekonomski parametri ili pokazatelji kvaliteta života, razvoja opštine, njenog trenutnog stanja u odnosu na prosjek u državi su zabrinjavajući. Petnjica je najsiromašnija opština u državi, sa najmanjim platama, najvećom stopom nezaposlenosti i stopom iseljavanja stanovništva. Prvo šta treba uraditi je smijeniti lokalnu vlast, jer bez toga sve i što bi se moglo uraditi moralo bi s njima, a to je unaprijed osuđeno na propast, baš kao i ona famozna fabrika peškira sa investitorima Kurdima iz Turske. Dakle, prvo smjena vlasti, a onda danonoćni rad na razvoju kroz pravljenje odnosa sa Vladom i dovođenjem investicija i investitora, a u tu svrhu koristiti pomoć države i resornih ministarstava pri nalaženju istih, ostvariti realno i stvarno bratimljenje sa nekim gradovima iz Turske i Bosne, napraviti plan za uređenje gradskog jezgra, otvoriti po svaku cijenu benzinsku pumpu, jer smo jedina opština u CG koja je nema( doduše nemamo ni trafiku) i još mnogo, mnogo toga. Takođe, ne praviti podjele u odnosu na političku pripadnost i pružiti ruku svim ljudima kako bismo sačuvali ono što se može. A malo je ostalo, nažalost.
AGOVIĆ: Po mnogim ekonomskim parametrima Petnjica je na začelju opština u CG. Od planiranog Budžeta opštine Petnjica za 2024. godinu u iznosu od oko 2 800 000, preko 90% su prihodi od egalizacionog fonda, zakonom ustupljeni prihodi i prihod od budžeta države, dok je samo 10% sopstvenih prihoda opštine. Ovo zaista treba mijenjati, te sopstvene prihode značajno uvećat, a prije svega bolja naplata poreza na nepokretnost, lokalnih komunalnih taksi, naknada za komunalno opremanje gradjevinskog zemljišta. Lokalna vlast treba da usvoji nove mjere, koje će dati rezultate u povećanju prihoda. Tek nakon snaženja relanog sektora i razvoja cjelokupne privrede, popraviće se u mnogome svi ekonomski parametri.
RP: Koji su najveći izazovi sa kojima se suočava poljoprivreda u opštini Petnjica I kako ih se riješiti?
MUHOVIĆ: Poljoprivreda je grana privrede koja uzročno-posledično zavisi od svih ostalih i sveukupnog ekonomskog stanja opštine i kvaliteta života građana. Poljoprivredu treba unapređivati kroz stimulativne mjere, kroz kreditnu podršku koja je često puta bila samo mrtvo slovo na papiru, jer ljudu nisu mogli dobiti kredite zbog raznih barijera, a koje opština treba da uklanja kroz intervenciju u smislu stalne saradnje sa Vladom i predlaganjem posebnih uslova za našu opštinu koja se oslanja na poljoprivredu. Treba pomoći u plasiranju proizvoda, brendiranju pojedinih i tome slično.
AGOVIĆ: Poljoprovreda je svakako najvažnija grana privrede u Bihoru. Uz turizam, možda i najbolja šansa za razvoj naše opštine i opstanak stanovništa na ovom području. Nažalost poljoprivredni proizvodjači susreću se sa mnogo problema, od loše putne infrastrukture, otkupa mlijeka, nepostojanja stočne i pijace za voće i povrće u našoj opštini, do po meni najvećeg a to je nebriga vlasti i minorna ulaganja opštine u strateški važnu granu privrede. Čak i nerazvijene opštine u okruženju daju subvencije za mlijeko, a mi ni to nemamo. Ako pogledate države u okruženju, mnogo su veće premije u stočarstvu, što naše poljoprivrednike dovodi u nezavidan položaj. Ni naši pčelari nemaju subencije od opštine na pčelinja društva, baš kao ni ostali poljoprivrednici. Ako znamo da je 465 registrovanih gazdinstava u Petnjici, sredstva koja se opredjeljuju za subvencije su 50-60 eura godišnje po jednom poljoprivrednom gazdinstvu, složićete se da se toliko dnevno potroši za gorivo za službena vozila opštine. Opština mora izdvajati nekoliko stotina hiljada eura za poljoprivredu, kako bi broj nezaposlenih padao, a poljoprivreda došla tamo gdje joj je i mjesto, u vrhu svih prioriteta.
Projekat RETROVIZOR podržan je od strane Ministarstva kulture i medija.
