Na stadionu u Gusarama počeli su radovi na izgradnji rasvjete. Pogodni vremenski uslovi utiču da se radovi odvijaju planiranom dinamikom pa se očekuje da projekat bude završen u roku koji je predvidjen ugovorom.
Da podsjetimo, ovaj projekat sa 70% sredstava finansira Fudbalski savez Crne Gore,a 30% fudbalski klub Petnjica sa svojim partnerima.
Ukupna vrijednost projekta je 61 475,21 eura, od čega je 43 065,65 eura učešće Fudbalskog saveza Crne Gore, 16 000,00 eura je obezbijedio Zavičajni klub Bihor iz Luksemburga, a 2 409,56 eura Opština Petnjica.
Za izvođača radova je izabrana firma D.O.O Građevinsko preduzeće Bihor iz Petnjice.
,,Inače, ovo je samo još jedan u nizu projekata koje je Fudbalski klub Petnjica realizovao u saradnji sa Fudbalskim savezom Crne Gore, Zavičajni klubom Bihor iz Luksemburga i Opštinom Petnjica, pa su uslovi za rad i odigravanje utakmica u Gusarama na veoma visokom nivou, a po završetku projekta rasvjete, omogućiće se održavanje treninga i odigravanje utakmica u večernjem terminu”, saopšteno je iz kluba.
Sredstva budžeta u iznosu od najmanje 0,3% tekućeg godišnjeg budžeta dodjeljuju se nevladinim organizacijama koje su registrovane u Crnoj Gori, sa sjedištem u opštini Petnjica (u daljem tekstu: opština), za projekte koji se u potpunosti ili pretežno realizuju na teritoriji opštine, odnosno čiji su korisnici dominantno građani i građanke opštine.
Pod projektima iz stava 1 ove tačke podrazumijevaju se projekti i programi nevladinih organizacija koji doprinose ostvarivanju utvrđenih ciljeva u strateškim dokumentima, programima i planovima Opštine, a kojima se, naročito: obezbjeđuje raznovrsnost, kvalitet usluga u oblasti socijalne, zdravstvene, dječje zaštite, zaštite djece i omladine sa smetnjama u razvoju, osoba sa invaliditetom, rodne ravnopravnosti i drugih oblika zaštite; afirmiše zaštita ljudskih i manjinskih prava; afirmišu kulturni potencijali, tradicija i kulturne posebnosti opštine, podstiče razvoj poljoprivrede, ruralnog razvoja, inicijative i aktivnosti u cilju podizanja nivoa urbane kulture i očuvanja autentične baštine; doprinose očuvanju životne sredine i održivog razvoja; podstiče ekonomski razvoj opštine; na drugi način afirmišu participaciju građana u procesu odlučivanja i podižu nivo demokratizacije društva u lokalnoj samoupravi.
Sredstva koja su planirana Budžetom Opštine za finansiranje projekata i programa nevladinih organizacija ne mogu se raspodjelivati za:
– projekat koji je već u cjelosti finansiran iz drugih izvora;
– projekat kojim se traže finansijska sredstva za kupovinu i raspodjelu humanitarne pomoći;
– projekat koji se isključivo temelji na jednokratnoj izradi, pripremi i štampanju knjiga, brošura, biltena, časopisa i slično, ukoliko objava takvih publikacija nije dio nekog šireg programa ili sveobuhvatnijih i kontinuiranih aktivnosti;
– projekat čija je jedina svrha sticanje lične koristi članova organizacije;
– projekat koji isključivo ima profitnu odnosno komercijalnu svrhu.
Sredstva za realizaciju projekata obezbijeđena su iz budžeta Opštine Petnjica u iznosu od 5.000,00 (pet hiljada) eura.
Konkurs se objavljuje putem internet stranice Opštine, na oglasnoj tabli Opštine, preko lokalnog javnog emitera i na drugi pogodan način. Nevladina organizacija podnosi prijavu na Konkurs, u roku od 30 dana od dana njegovog objavljivanja, na propisanom obrascu i sa potrebnom dokumentacijom. U slučaju da sredstva planirana Budžetom Opštine ne budu raspodijeljena ili ne budu u cjelosti raspodijeljena za kandidovane projekte po prvom konkursu, raspisuje se novi konkurs.
Prijava se podnosi Komisiji u zapečaćenoj koverti i predaje pisarnici Opštine sa naznakom – Prijava na konkurs za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama.
Uz prijavu se prilaže:
– rješenje o upisu u registar nevladinih organizacija;
– kopija finansijskog izvještaja (bilans stanja i bilansa uspjeha) za poslednju fiskalnu godinu;
– projekat sa kojim nevladina organizacija konkuriše za dodjelu sredstava;
– podaci o iskustvu zaposlenih, odnosno volontera u nevladinoj organizaciji (reference);
– izvještaj o realizovanim projektima u prethodnoj godini, zaključno sa danom objavljivanja konkursa;
– garancija (izjava) ovlašćenog lica za zastupanje i predstavljanje nevladine organizacije da od drugog donatora nije dobila sredstva u ukupnom iznosu potrebnom za realizaciju projekta koji kandiduje.
– tri štampane i jednu elektronsku verzija projekta na CD-u.
Nevladina organizacija može uz navedenu dokumentaciju podnijeti preporuke eksperata ili drugu relevantnu dokumentaciju.
Nevladina organizacija kojoj su dodijeljena sredstva po Konkursu za prethodnu godinu prilaže:
– izvještaj o realizaciji projekta, sa detaljnim opisom faza realizacije i detaljnim obrazloženjem eventualnih odstupanja;
– finansijski izvještaj o utrošenim sredstvima za prethodnu godinu sa kopijama računa, ugovora i izvoda banke po kojima su plaćani;
– narativni izvještaj sa tabelarnim pregledom troškova za utrošena sredstva.
Ukoliko nevladina organizacija ne dostavi tražene izvještaje do isteka godine za koju su sredstva dodijeljenja ili u izvještaju ne dostavi detaljno obrazloženje eventualnih odstupanja, ne može učestvovati u raspodjeli sredstava za godinu u kojoj se sredstva dodjeljuju.
Nevladina organizacija može konkurisati za ukupan iznos ili za dio sredstava za realizaciju aktivnosti iz projekta i dužna je da to naznači.
Projekat treba da sadrži:
– naziv organizacije, sa osnovnim podacima (sjedište, kontakt tel./fax, e-mail, broj zaposlenih, ciljevi organizacije);
– naziv projekta;
– prioritetnu oblast projekta;
– kratak sadržaj projekta;
– opis problema;
– ciljeve projekta;
– opis povezanosti projekta sa javnim politikama (strategijama, akcionim planovima, zakonskim i podzakonskim aktima) u navedenoj oblasti koje je donijela Opština ili država);
– opis ciljne grupe;
– detaljan opis aktivnosti projekta;
– rok za realizaciju projekta;
– način praćenja i procjene uspješnosti realizacije projekta;
– održivost projekta;
– budžet projekta i iznos sredstava za koji se konkuriše, iznos sopstvenih sredstava (učešća), kao i iznos sredstava koja su za isti projekat ili program odobrena od strane drugih donatora, ukoliko su takva sredstva odobrena;
– kratak opis partnerske organizacije i realizovanih projekata u prethodnoj godini (ukoliko ima);
– ime i prezime lica odgovornog za realizaciju projekta ili programa sa kontakt podacima;
– podatke o članovima organa upravljanja organizacije;
– broj žiro-računa i PIB organizacije.
Nakon isteka roka za dostavljanje, Komisija vrši ocjenu blagovremenosti prijava. Prijave koje nisu dostavljene u propisanom roku, Komisija ne razmatra. Komisija vrši otvaranje blagovremenih prijava, dostavljenih u zatvorenoj koverti, radi utvrđivanja urednosti dokumentacije tražene javnim konkursom. Ako utvrdi da nevladina organizacija nije dostavila traženu dokumentaciju, Komisija poziva nevladinu organizaciju da nedostatak otkloni odmah, a najkasnije u roku od pet dana od dana prijema poziva. Ukoliko nevladina organizacija nedostatak ne otkloni u ostavljenom roku, Komisija će prijavu odbaciti kao nepotpunu. Spisak organizacija koje nisu blagovremeno dostavile prijavu i urednu dokumentaciju, objavljuje se na internet stranici Opštine u roku od 7 dana od dana završetka konkursa.
Minimalan iznos sredstava koji se dodijeljuje za projekat nevladinoj organizaciji, ne može biti manji od 80% od traženog iznosa za finansiranje tog projekta. U slučaju kad projekat, odnosno program nevladine organizacije ne može biti finansiran u iznosu sredstava koji je naveden u prijavi, Komisija će od nevladine organizacije tražiti izjašnjenje o tome da li sa manje dodijeljenih sredstava može realizovati projekat, odnosno program. Projekat, odnosno program biće finansiran ukoliko se nevladina organizacija, izjasni da sa manje dodijeljenih sredstava može realizovati taj projekat, odnosno program. Jedna nevladina organizacija može konkurisati sa najviše dva projekta.
Prijedlozi projekata i programa nevladinih organizacija koji su pristigli na Konkurs nakon ocjene blagovremenosti i urednosti prijava upućuju se na procjenjivanje procjenjivačima. U postupku procjenjivanja prijedloga projekata i programa angažuju se dva procjenjivača. Procjenjivač prijedloga projekata i programa dodjeljuje bodove za svaki od kriterijuma, u skladu sa Odlukom. Ocjena projekta i programa predstavlja zbir bodova procjenjivača prijedloga projekata i programa podijeljen brojem dva (prosječna ocjena projekta i programa). Ukoliko procjenjivači prijedloga projekata i programa imaju velika odstupanja i razlike u ocjenjivanju koja u konačnom zbiru daje razliku u bodovima veću od 20 bodova po pojedinom prijedlogu projekta ili programa, Komisija poziva procjenjivače da preispitaju date ocjene i mogućnost usaglašavanja istih, u roku od 2 dana od dana poziva Komisije. Ukoliko procjenjivači u ostavljenom roku ne dostave ocjenu projekata ili ostanu pri ranije datim ocjenama, Komisija većinom glasova donosi konačnu odluku o broju bodova za taj projekat ili program. Komisija utvrđuje rang listu projekata i programa koji će se finansirati iz budžeta opštine.
Odluku o raspodjeli sredstava nevladinim organizacijama, na osnovu rang liste projekata, donosi Komisija. Nevladinoj organizaciji koja je na javni konkurs prijavila više projekata, odnosno programa mogu se dodijeliti sredstva za finansiranje samo jednog projekta, odnosno programa. U slučaju da dva ili više projekata dobije isti broj bodova, a preostala sredstva nijesu dovoljna za njihovo finansiranje, sredstva će se dodijeliti za projekat koji, po ocjeni većine ukupnog broja članova Komisije, više doprinosi ostvarivanju javnog interesa i realizaciji strateških ciljeva u određenoj oblasti. Komisija je dužna da donese Odluku o raspodjeli sredstava nevladinim organizacijama, u roku od 30 dana od dana završetka Konkursa.
10. Predsjednik Opštine zaključuje sa nevladinom organizacijom Ugovor kojim se uređuju međusobna prava i obaveze, način korišćenja sredstava, izvještavanja i nadzor nad realizacijom projekta, u roku od 30 dana od dana izvršnosti odluke.
U duhu obogaćivanja kulturne scene Bihora i njegovanja zavičajne baštine, NVO Centar za kulturu “Bihor“ sa ponosom najavljuje otvaranje konkursa “Festival Zavičajne staze – Bihor 2024”, koji poziva pisce da svojim pričama odaju počast ovom bogatom i inspirativnom kraju.
Cilj ovog prestižnog konkursa jeste da pruži priliku autorima koji svojim jedinstvenim stilom i savremenim pristupom pisanja mogu stati rame uz rame sa literarnim velikanima poput Ćamila Sijarića, Mihaila Lalića, Ismeta Rebronje i mnogih drugih koji su svojim djelima obilježili književnost ovog regiona. Ovo je prilika da se kroz kratku priču, istraže teme zavičaja, migracija i ličnih traganja kroz kulturu i nasleđe Bihora.
Konkurs je otvoren za sve zainteresovane pisce do 7. juna 2024. godine, a rezultati će biti javno objavljeni. Pobednici će biti proglašeni na završnoj ceremoniji Festivala u avgustu, u Petnjici, đe će najbolje priče biti nagrađene ne samo plaketama i novčanim iznosima već i objavljivanjem u zborniku festivala.
Očekujemo rukopise koji će odražavati dubinu i snagu pripovijedanja, misaonost i modernost, originalnost i inventivnost, kao i stilsku i jezičku izbrušenost. Konkurs će biti anoniman, sa jasno definisanim pravilima za slanje radova, a sve u cilju očuvanja objektivnosti i pravednosti.
Pozivamo sve autore da se odazovu ovom konkursu i doprinesu svojim pričama očuvanju i promociji zavičajne tradicije i kulture. Radovi se primaju na adresu Centra za seoski razvoj u Petnjici, sa posebnom pažnjom na anonimnost učesnika. Ovo je prilika da se vaš glas čuje i vaša priča zabilježi u analima Bihorske književnosti.
Za sve dodatne informacije, autori se mogu obratiti NVO Centar za kulturu „Bihor“ putem e-maila [email protected] ili putem telefona i Vibera na broj 069 061 003.
Očekujemo vaše priče koje će odisati duhom Bihora i unijeti nove boje u mozaik naše zajedničke kulturne baštine.
Udruženje Luksemburg – Crna Gora predstavilo se za vikend na 41. Festivalu migracija, kulture i građanstva u halama LuxExpo-a, na kojem je učestvovalo više od 100 država.
Iz Udruženja Crna Gora – Luksemburg kazali su da se ta asocijacija, kao stalni učesnik Festivala, i predstavila sa izuzetno opremljenim štandom koji je privukao pažnju velikog broja posjetilaca.
“Uređenje štanda i dvodnevnu prodaju proizvoda organizovali su vrijedni volonteri, a zapaženost štanda potvrdile su i posjete uglednih ličnosti iz javnog i političkog života”, kaže se u saopštenju.
Kako se navodi, aktivisti Udruženja, predvođeni Kristijanom Kiefer i Ismetom Muhovićem, pripremili su štand, sa bogatom ponudom specijaliteta iz crnogorske kuhinje, kao i raznovrsnih pića iz Crne Gore.
“Pite, bureci, kolači i druge poslastice, koje su, kao i uvijek, mijesile i pekle članice ženske sekcije grupe “Izvor”, brzo su razgrabljeni”, naveli su iz Udruženja.
Oni su kazali da su, pored sekcije Ženske grupe „Izvor“, predstavljanju Udruženja doprinijeli Esad Muhović, Meša i Nijaz Ramćilović i Hilmo Kožar i brojni mladi članovi udruzenja
Juče je otvoren novi servis za reparacija, popravku i prodaju polovnih i novih telefona, Mobile Shop Samra preko puta knjižare Progres u strogom centru Berana.
Mobile Shop Samra će poslovati u saradnji sa Mobile Shop Semir koji je prepoznatljivi brend već nekoliko godina, koji svoje kvalitete dokazao na osnovu izvrsnosti proizvoda i usluga, dobrih odnosa sa kupcima, posebno iz Petnjice, Berana i sjevera.
To je još jedan Mobile Shop u Beranama, ova firma posluje i u Petnjici, a vlasnica mlada Samra Ličina kaže da je sad za sad zadovoljna radom i da su svoj posao znatno proširili.
Ona dodaje da se u novom servisu nalazi i prodajni segment u kom se može kupiti kompletna oprema za Mobilnu telefoniju.
Predstava “671-LOV”, prema tekstu i u režiji mlade crnogorske autorke Hane Rastoder, u produkciji Crnogorskog narodnog pozorišta, biće izvedena večeras u Centru za kulturu “Vojislav Bulatović Strunjo” u Bijelom Polju s početkom u 20 sati. Predstava je premijerno izvedena krajem decembra u nacionalnom teatru i naišla je na odlične reakcije publike i kritike.
Autorski tim predstave čine: Ivanka Vana Prelević, koja je radila vajarske radove i scenografiju, Mia Đurović, kostimografkinja, Enes Tahirović, kompozitor i Nataša Milićević, asistentkinja režije i Danilo Milatović, izvršni producent.
Uloge tumače: Dejan Ivanić, Tihana Ćulafić, Milica Šćepanović, Jovana Brnović, Ognjen Sekulić i Kristijan Blečić.
Predstava „671-LOV“ inspirisana je zločinom u Štrpcima počinjenim 27. februara 1993. godine, odnosno otmicom dvadeset putnika civila iz istoimenog voza. Aktuelnost ovog teksta potvrđuje tridesetogodišnjica zločina koja se navršila 27. februara 2023. godine. Radnja prati dramu porodice traumatizovane gubitkom svojeg člana, tj. reperkusije društvene krize na jednu od njegovih tvorbenih jedinica – porodicu. Porodica se preko noći našla bez društvenog oslonca, u mraku bez odgovora na pitanja o sudbini njihovih otetih, usred cijepanja dotadašnje im domovine – Jugoslavije.
Opština Petnjica je poznata po plodnom zemljištu i kao takva idealna je za uzgoj različitih poljoprivrednih kultura. Nedaleko od Petnjice, porodica Muratović, već dugi niz godina, uspješno se bavi poljoprivredom, a imaju i oko pedeset ovaca i petnaest krava.
Fejzo Muratović, poznatiji pod nadimkom Feko, koji gazi 68. godinu, kaže da voli da radi i da ga jedino rad održava svojim. Doprinosi svom gazdinstvu, iako je u poznim godinama. Posebno mu je pri srcu što je njegov najmlađi sin Merlin Muratović odabrao da nastavi porodičnu tradiciju i bavi se poljoprivredom.
“Ima dosta posla oko poljoprivrede, imam četiri sina, ali ovaj što je sa mnom, Merlin, sve postiže. Supruga i j smo u godinama, podrška smo, pomognemo koliko možemo. Odabrao je da se sa mnom bavi stočarstvom i zajedničkim snagama doprinosimo. Kažemo sloga kuću gradi, nesloga razvaljuje“, kaže Feko.
On je jedan od rijetkih iz Bihora koji je uspio održati svoju porodicu na okupu. Četiri sina ostala su u Petnjici, oženjeni su i imaju svoje kuće i porodice.
Muratovići posjeduju svu potrebnu mehanizaciju za bavljenje poljoprivredom, a kako kažu, kupovali su je isključivo od svojih sredstava.
Kao nedostatke, porodica Muratović ističe slabu podršku od lokalne samouprave. Kažu da nema sluha za prave poljoprivredike, a navode kao problem i niske premije na stočni fond, dok susjedna država, Srbija, kako navode, ima znatno bolje premije od Crne Gore.
“Što se tiče lokalne uprave, nit’ nas posjećuje, nit’ nas pita možemo li i kako ćemo… Gledam izlaganja ministra poljoprivrede gospodina Jokovića, oni bi da podižu i podrže poljoprivrednika koji posjeduje ili jednu kravu ili nijednu, a mi što posjedujemo po petnaestak krava, ne kažem za sebe, već za cjelokupne ozbiljne poljoprivrednike, slabo se nama pruža podrška i interesovanje. Jedne prilike kada su davali jagnjice u lokalnoj upravi, preko projekta od strane Ministarstva ovdje, tada sam posjedovao osamdeset ovaca. Ja kažem mom sinu hajde da pišemo, dvadeset, trideset jagnjica, uđem u kancelariju kažu mi- Feko, ti to ne možeš da uzmeš, to dajemo početnicima u poljoprivredi, onim koji ne posjeduju stočni fond. I oni ih daju njima, a onaj ih potjera na pijac za mjesec, dva i proda ih sve. Zbog toga sam malo na Ministarstvo ogorčen, trebaju poljoprivrednici da se posjećuju i da se upitaju da li im treba pomoć. Bogu hvala, nama sad za sad ne treba, radimo, trčimo, stvaramo, proizvode prodajemo i tako… Što se tiče premija i one su jako male, gledao sam prije nekoliko dana emisiju Agrosaznanje, prilog sa Pešteri, gdje ljudi pričaju o premijama u Srbiji koja je znatno veća premija na stočni fond nego kod nas“, kaže Feko.
Merlin je želio da bude veterinar, završio je veterinu, ali u nedostatku posla u Opštini Petnjica, odabrao je da nastavi porodičnu tradiciju i, kako kaže, nije pogriješio u tome.
“Završio sam veterinarsku školu, položio Državni ispit, odradio pripravnički, mislio sam da budem veterinar, bila su razna obećanja od strane mnogih ljudi vezano za taj posao, no na kraju se ispostavilo da nema ništa od toga. Odabrao sam da nastavim porodičnu tradiciju sa svojom suprugom. Poljoprivreda nije lak posao, tu ima dosta rada, pogotovo tokom ljetnjeg perioda, kad se livade kose i skuplja sijeno, ali od nečeg mora da se živi, rad održava čovjeka, može skromno da se živi od poljoprivrede, ne da se obogati…“ priča nam Merlin Muratović.
Takođe na ovom gazdinstvu prije nekoliko mjeseci požar je odnio štalu sa velikim brojem sijena i bala i izazvao veliku materijalnu štetu, ali su Muratovići uspjeli brzo da obnove.
Cjelokupnu emisiju, možete pogledati na našem YouTube kanalu Radio Petnjica.
U subotu 2. marta u našoj klinici ordiniraju:
Dermatolog dr Ivana Vučeljić
Kardiolog dr Milanko Rakonjac
ORL dr Ilija Radulović
Svakog dana ordiniraju sljedeći ljekari:
Kardiolozi dr Slavka Kljajić i dr Zoran Marsenić
Neurolozi dr Aldin Ajdarpašić i dr Milan Madžgalj
Fizijatar dr Vanja Vukičević
Hirurzi dr Boris Dašić, dr Borislav Lutovac i dr Blažo Stijović
Radiolozi dr Bedrija Lučević i dr Denis Kalač
ORL dr Branka Gogić
Psihijatar dr Aleksandar Zlajić.
Zakažite svoj pregled na vrijeme jer zdravlje ne smije da čeka.
I ove godine, 41. put, Clae Luksemburg (Comité de liaison des associations issues de l'immigration), krovna organizacija udruženja doseljenika iz cijelog svijeta u Luksemburgu, a njih je oko 170 različitih nacionalnosti, organizovala je dvodnevni festival emigracije, kulture i sanovništva.
U velikoj hali Luxexpo okupila su se razna udruženja sa svih strana svijeta, gdje su na preko 400 štandova predstavila svoje običaje, kulinarske specijalitete, običaje, te folklore i druge znamenitosti zemalja iz kojih dolaze.
Među toliko štandova, ZK Bihor je zauzimao apsolutno dominatnu poziciju i bio daleko najposjećeniji štand na festivalu.
Na festivalu se razgovaralo na mnogim jezicima svijeta, ali i na jednom zajedničkom, ljudskom, gdje je svako svojom pojavom nosio poruku mira i ljubavi među ljudima, te smo tako poručili da nas različitosti zbližavaju, a ne udaljavaju jedne od drugih.
Ni manje zemje ni više različitosti! Različitosti koje se poštuju, gaje i uvažavaju.
To je Luksemburg danas, to je zeleno srce Evrope!
No, pored ZK Bihor, na festivalu se predstavilo i udruženje Montenegro- Luksemburg, gdje su se, kao i na štandu ZK Bihor prikazali posteri turističkih destinacija Crne Gore.
Pored ovih štandova doseljenika iz Crne Gore, na festivalu se predstavilo i nekoliko udruženja iz drugih zemalja Balkana: Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Srbije…
Festival, te time i štandove udruženja iz Crne Gore, posjetili su nj. ex. Ambasador Crne Gore u zemljama beneluxa Ivan Leković, te predsjednik opštine Petnjica Samir Agović i predsjednik Skupštine Opštine Petnjica Mehmed Adrović.
Bio je ovo, po svemu sudeći, do sada najposjećeniji festival, jer je tokom ova dva dana halu Luxexpo posjetilo oko dvadeset hiljada ljudi iz raznih krajeva svijeta.
Bjelopoljac Demir Ličina oca pamti vrlo malo, kao kroz maglu.
Imao je tri godine kada je Iljaz Ličina, tadašnji radnik građevinskog preduzeća „Ratko Mitrović” otet i ubijen, kako se ispostavilo, zbog bošnjačke nacionalnosti.
On je jedan od 20 nesrpskih žrtava koje su 27. februara 1993. naoružani pripadnici specijalne jedinice „Osvetnici” Vojske Republike Srpske, pod komandom Milana Lukića, izveli iz voza na pruzi Beograd-Bar, oteli, a zatim mučili i ubili.
U to vreme već je uveliko buktao rat na teritoriji Bosne i Hercegovine, a pruga prolazi malim delom preko opštine Rudo u Republici Srpskoj, jednom od dva entiteta BiH.
Tu je za mnoge u vozu 671 bila poslednja stanica – Štrpci.
„Njihov jedini greh je bilo ime, čak ni prezime.
„Imali su označena imena i zbog toga su pobijeni”, kaže Demir Ličina za BBC.
Zajedno sa Demirovim ocem, ubijeni su i Esad Kapetanović, Fehim Bakija, Šećo Softić, Rifat Husović, Halil Zupčević, Senad Đečević, Jusuf Rastoder, Ismet Babačić, Adem Alomerović, Muhedin Hanić, Safet Preljević, Džafer Topuzović, Rasim Ćorić, Fikret Memović, Fevzija Zeković, Nijazim Kajević, Zvjezdan Zuličić, Tomo Buzov i jedna nepoznata osoba.
Odeljenje za ratne zločine Višeg suda u Beogradu tri nedelje pre 30. godišnjice od otmice, doneo je prvostepene presude protiv četvoro okrivljenih na ukupno 35 godina zatvora.
Šta se dogodilo?
Svi ubijeni su u subotu, 27. februara 1993. ujutro u 10 sati krenuli sa glavne železničke stanice u Beogradu.
Bili su putnici i radnici koji su se slučajno našli na pogrešnom mestu.
Demirov otac je tog dana išao u Beograd po platu i da odnese doznake za bolovanje u firmu.
Poslom je putovao i Fikret Memović, radnik Železnice iz Prijepolja, zajedno sa komšijom Rasimom Ćorićem, kaže Fikretova ćerka Selma.
Radio je kao otpravnik vozova i tog dana je išao na sastanak sindikata u Beograd i da podigne nešto novca oročenog u „Dafiment banci“.
„Otišao i nije se vratio”, kaže Selma Memović Čolović, koja je tad bila osmogodišnja devojčica.
Sudbina je htela da njen otac mesec dana pre tragedije radi baš na stanici Štrpci, gde su se on i kolege smenjivali.
Teritorija jeste Bosne i Hercegovine, ali pruga je bila u nadležnosti Železnica, napominje ona.
Po svedočenjima, već na Novom Beogradu su putnici voza legitimisani, navodno su nadležni jurili švercere, a u stvari su prvi put na voznim kartama upisivana imena putnika.
Posle Užica, na stanici Štrpci sačekali su ih naoružani pripadnici Višegradske brigade Vojske Republike Srpske.
Oni sa bošnjačkim imenima izvedeni su napolje i odvedeni vojnim kamionom dalje ka mestu Prelovo.
„Moj otac je poznavao tadašnjeg konduktera i otpravnika vozova i oni su pokušali da ga zaštite rečima ‘to je naš čovek’, a to su potvrdili i na suđenju kao svedoci.
„Međutim, ta vojska koja je ušla i izvršila otmicu je rekla ‘možeš onda ti da ga zameniš’ i odvedeni su tako”, kaže Memović Čolović, koja je pratila i suđenja u Beogradu i u Bosni i Hercegovini.
Kako su ubijeni?
Grupu otetih, vojnici su dovezli do osnovne škole u Prelovu, zatim isterali iz kamiona, a potom ih udarajući nogama, rukama i kundacima pušaka primorali da uđu u fiskulturnu salu škole.
Tamo su pripadnici grupe nastavili da ih udaraju po svim delovima tela više od sat vremena, nanoseći im brojne telesne povrede, navodi se u optužnici srpskog Tužilaštva za ratne zločine.
Za to vreme psovali su im „balijsku majku”, a jedan od okrivljenih žrtvu je tukao električnim kablom.
„Posle ovakvog okrutnog postupanja primorali su oštećene da skinu odeću i od njih oduzeli novac i druge vrednije stvari”, dodaje se.
Zatim su ih, držeći uperene puške, primorali da samo u donjem vešu i bosi, ruku vezanih žicom na leđima, izađu iz fiskulturne sale i ponovo uđu u teretno vozilo kojim su došli, pa su ih odvezli u selo Mušići, do jedne spaljene kuće.
Tamo su ih dočekali pripadnici oružane formacije i u grupama po dvoje ili troje, ubijali pucnjima iz vatrenog oružja u potiljak.
Tako je ubijeno 18 civila, dok su dvojica ubijeni pri pokušaju bekstva, jedan iz vatrenog oružja, a drugom je pripadnik jedinice prerezao vrat.
Pronađeni posmrtni ostaci samo četvorice
Do sada su pronađeni posmrtni ostaci četiri žrtve, među kojima je Demirov otac.
Telo Halila Zupčevića pronađeno je krajem 2009. u selu Sjedača na obali jezera Perućac, a posmrtni ostaci Rasima Ćorića, Jusufa Rastodera i Iljaza Ličine nađeni su u istom jezeru 2010, dok se za ostalim telima i dalje traga.
Svaka porodica je prethodno davala DNK uzorke, kako bi se stradali identifikovali.
„Pravo da vam kažem, taj osećaj, ja to rečima ne mogu da opišem.
„U jednom trenutku možda sreća što su pronađeni, a drugo… ne znam kako bih vam to objasnio”, zastajkujući opisuje Ličina.
Otac mu je sahranjen u porodičnoj grobnici u Lozni kod Bijelog Polja u Crnoj Gori.
U međuvremenu, koje je trajalo gotovo dve decenije, dobijali su različite dezinformacije o tome gde se otac nalazi, kako je navodno živ i da će ga razmeniti sa drugim zarobljenicima.
Kada je otet i ubijen, iza njega su ostali supruga domaćica i četvoro dece, koji su jedva sklapali kraj s krajem.
Kuća u selu koju je započeo ostala je nedovršena.
Kada je, mnogo godina kasnije, Iljazova udovica od firme „Ratko Mitrović”, dobila rešenje o porodičnoj penziji na njemu je kao razlog sticanja pisalo „povreda na radu”, navodi sin jedan od birokratskih paradoksa.
Socijalna pomoć koju su dobijali bila je premala, pomagali su prijatelji i familija i, da su živeli u gradu, verovatno bi „umrli od gladi”, ističe Ličina.
Ovaj 33-godišnjak je pravnik zaposlen u upravi policije u Bijelom Polju.
„Odrastanje bez roditelja je teško samo po sebi, odrastanje bez roditelja koji je ovako stradao je beleg za ceo život”, kaže on.
Porodice žrtva išle su i na razgovore sa različitim političkim predstavnicima, ali su gotovo svi pokazali odsustvo brige.
„Kasnije se ispostavilo da su predstavnici državnih vlasti lagali porodice.
„Tadašnji predsednik Slobodan Milošević je rekao da ‘će prevrnuti nebo i zemlju da nađe otete u Štrpcima, međutim, lagao je”, kaže Ličina, dodajući da su formirane razne komisije, ali bez mnogo efekta.
Na prve sastanke sa tadašnjim crnogorskim predsednikom Momirom Bulatovićem 1994, Demira su kao dete nosili na rukama, a nedavno je on bio jedan od inicijatora rezolucije koju je predložio Skupštini Crne Gore na usvajanje.
Još nije stigla na dnevni red parlamenta.
Unapred planirano
Tokom sudskih procesa, na osnovu dokumentacije Železničko-transportnog preduzeća (ŽTP) „Beograd” utvrđeno je da je otmica bila unapred planirana i da su predstavnici državnih organa Srbije i Savezne Republike Jugoslavije, koju su činile Srbija i Crna Gora, bili upoznati sa postojanjem plana da se na stanici Štrpci izvrši otmica putnika muslimanske nacionalnosti.
ŽTP je odmah po saznanju da postoji takav plan obavestio nadležne organe o njemu, ali ništa nije preduzeto da se otmica spreči, navodi se u dokumentu organizacije Žene u crnom „Nikad nećemo zaboraviti zločin u Štrpcima”.
Država je odgovorna za ovaj zločin, smatra Demir Ličina, jer je znala da se nešto planira, a ništa nije preduzela da se to spreči.
„Ako se zna da je postojala takva informacija mesec dana pre otmice, onda to meni sa ove vremenske distance govori da je to bio dobro osmišljen državni zločin”, napominje on.
Među državnim organima koji su bili obavešteni su i Ministarstvo odbrane SR Jugoslavije, Užički korpus Vojske Jugoslavije kojim je tada komandovao Dragoljub Ojdanić, kao i Državna bezbednost, dodaje se u dokumentu.
„Dokumenta koja su nađena pokazuju da je u suštini to rađeno navodno zbog sprečavanja lica iz Sandžaka da se priključe protivničkim snagama, i da to treba sprečiti na bilo koji način.
„Neverovatna je instrukcija i neverovatan je način na koji se shvata i sprovodi na terenu”, ocenjuje Nebojša Mrvaljević iz podgoričke nevladine organizacije Foruma slobodnih građana Luča.
Brojne presude i dalje prvostepene
Za ovaj zločin je pred sudom u Bijelom Polju 2002. osuđen Nebojša Ranisavljević na kaznu zatvora od 15 godina, koju je u međuvremenu odslužio.
Mićo Jovičić je priznao krivicu za ovaj zločin i osuđen je na pet godina zatvora pred sudom u BiH.
Pre nekoliko meseci je sud Bosne i Hercegovine za slučaj Štrpci osudio osmoricu pripadnika Vojske Republike Srpske na kazne zatvora od 13, odnosno 15 godina.
Obrad i Novak Poluga, Radojica Ristić, Petko Inđić, Miodrag Mitašinović, Dragan Šeković i Oliver Krsmanović osuđeni su na po 13 godina zatvora zbog saučesništva u zločinu.
Prvooptuženi u predmetu, bivši komandant Vojske RS Luka Dragičević oslobođen je krivice, „jer nije bilo dokaza” preneo je Radio Slobodna Evropa.
Milan Lukić, osuđen na doživotni zatvor u Hagu zbog ratnih zločina u Višegradu, optužen je i za ovaj zločin 2019. u BiH.
Poslednje su stigle odluke beogradskog suda.
Odeljenje za ratne zločine Višeg suda je 7. februara 2023, objavio presudu kojom su okrivljeni Gojko Lukić, rođeni brat Milana Lukića, saborci Duško Vasiljević i Jovan Lipovac osuđeni na deset godina zatvora i u to vreme maloletnu Draganu Đekić na pet godina zbog izvršenja krivičnog dela ratni zločin protiv civilnog stanovništva.
U kaznu im je uračunato i tri meseca pritvora od decembra 2014. do marta 2015, posle čega su pušteni da se brane sa slobode.
Fond za humanitarno pravo (FHP) saopštio je da su kazne Višeg suda preblage, posebno imajući u vidu da su svi oteti putnici bili civili, da se radilo o državljanima SRJ koji su iz voza izvedeni jer su bili Bošnjaci, da su posle otmice zlostavljani i mučeni, a zatim i ubijeni sa rukama vezanim žicom iza leđa.
Najmlađa žrtva bio je tada maloletni Senad Đečević, učenik, koji je imao samo 16 godina.
Dosadašnje presude za ovaj stravični zločin su „neverovatne”, ocenjuje Nebojša Mrvaljević, jer je za saučesništvo presuđeno 13 godina, a bez odgovornog lica.
„To je minimiziranje dela koje u novijoj istoriji nije pojmljivo, da se macolama i kako već ubijaju ljudi i ubacuju u reku.
„A najodgovornije lice koje je po komandnoj odgovornost bilo dužno da zna šta se događa u njegovoj zoni odgovornosti biva oslobođeno”, napominje Mrvaljević, nekadašnji oficir Jugoslovenske narodne armije i kasnije pripadnik policije.
I danas mu smeta što je nekada časni poziv oficira, tad bio sveden „na rezervne starešine, priučene učitelje i kriminalce koji su izigravali vojsku”.
Smatra da organizatori računaju na protok vremena i da se zato tek sad donose prvostepene presude.
„To je samo da se vidi kako reaguje javnost da bi se u drugom stepenom drugačije postupilo.
„Ovo je opet toliko javno da ne mogu da sakriju, a možda i probni balon za druge slučajeve koji su u pripremi, a želi se da budu potisnuti ili zaboravljeni”, ističe Mrvaljević.
Nebriga za porodice
Porodice žrtava u Srbiji i Crnoj Gori nisu mogle da dobiju status porodica civilnih žrtava rata jer zakon propisuje da moraju nastradati od „delovanja neprijateljske vojske”.
„Ovo se ne smatra neprijateljskom vojskom jer Srbija nije bila u ratu sa Republikom Srpskom, a ja mislim da to meni nisu prijatelji”, kaže Ličina.
Tako je, smatra, država nebrigom dodatno ugrozila porodice koje su bile puštene da se same bore i većina ih i danas živi u veoma teškim uslovima.
Državi je, kaže, uvek bila važnija forma od suštine, pa tako pet godina oca nisu mogli ni proglasiti za umrlo lice, dok nije prošao zakonski rok od trenutka nestanka.
„Zakon se primenjuje kad treba da se porodicama oteža položaj, a kada treba da im se olakša – treba da se čeka možda još 30 godina”, dodaje on.
Sve to zajedno i Selmu Memović Čolović, koja živi u Srbiji, navodi da sebi postavi pitanje u kakvoj državi živi.
„Pitam se da li ja imam pravo da živim, da li imam pravo na istinu, na proces da se jednostavno krivci adekvatno kazne ili se u našoj državi isplati biti zločinac i ubijati”, kaže Memović Čolović, koja je ostala u Prijepolju dok je njen stariji brat otišao u inostranstvo.
„Moj otac je bio izuzetno dobar čovek i mislim da ga celo Prijepolje zna kao takvog, uvek spremnog svima da pomogne, da izađe u susret”, kaže kroz jecaj.
Odnosi Srba i Bošnjaka u Prijepolju su dobri, dodaje.
„I suživot u to neko vreme je bio drugačiji, nama su komšije Srbi i sa njima i danas fino živimo, to što je neko uradio zločin u ime tog naroda, mislim da dobar deo ljudi to ne opravdava niti podržava.
„Nažalost se i ne izjašnjavaju iz njima znanih razloga, nažalost takvo nam je društvo sada, da ljudi gledaju sebe – tuđa bol ih dotiče, ali se ne smeju izjasniti”, kaže Memović Čolović.
Radi kao učiteljica već 15 godina, sada u seoskoj školi, ali nema rešeno zaposlenje za stalno.
Dobila je rešenje posle 12 godina, ali je posle žalbe preinačeno.
Dok govori o tome preko telefona, 39-godišnja majka dvoje dece zaplače.
„Ne tražim nikakvu socijalnu pomoć, samo da me puste da radim svoj posao da mi ga ne oduzimaju, ili im je to poruka da i ja treba da spakujem stvari i da odem odavde?”, pita se Memović Čolović.
Duboko je razočarana i što su posle „sramnih presuda apsolutno izostale reakcije bilo kog bošnjačkog predstavnika ili člana Vlade Srbije, kao i verskih poglavara”, a na godišnjicu im budu „puna usta zločina u Štrpcima”.
„Čim taj trenutak prođe, apsolutno se niko na porodice žrtava ne osvrće”, napominje Memović.
Slučaj oficira Tome Buzova
Savim drugačiju sudbinu od ostalih imao je Splićanin Tomo Buzov, penzionisani oficir Jugoslovenske narodne armije, čije ime u tom zlokobnom vozu nikome nije zasmetalo, ali se on usprotivio otmici upitavši naoružane vojnike:
„Ima li zakona u ovoj državi?”.
To pitanje odvelo ga je u smrt, a njegova porodica ostala je da živi u Beogradu, tragajući za odgovorima, dok su se prećutno sve strane distancirale od njega i posmrtno.
Boris Dežulović je u tekstu „Osamnaest ruža za devetnaest žrtava: za jednu od njih nije bilo ni ruže ni molitve” 2014. pisao za portal Slobodna Dalmacija o sudbini ovog čoveka koji nije oćutao na zločin, prenosi Jutarnji.hr.
Samo Tomo Buzov nema množine i nikoga se ne tiče.
Iako je bio žrtva, nema za njega molitve i ruže na spomenu ubijenima: što se njih tiče, nije bio statistički Bošnjak.
Iako nije bio statistički Bošnjak, iako je bio oficir JNA na putu u posjeti sinu u istoj toj vojsci, ne pamte ga ni njegova posljednja domovina, ni njegova nekadašnja vojska: što se njih tiče, bio je statistički Hrvat.
Iako je bio statistički Hrvat, Kaštelanin, ne pamte ga ni Hrvatska ni Kaštel Novi: što se njih tiče, bio je izdajnik.
Godinu dana kasnije, jedan ponton u Kaštel Novom dobio je spomen ploču sa imenom Tome Buzova, a 2016. tabla je postavljena i na njegovom ulazu u zgradu na Novom Beogradu.
Pisalo je „U znak sećanja na humanost i hrabrost čoveka koji je živeo na ovoj adresi”, ali bez pominjanja zločina ni stanice Štrpci.
Međutim, tabla je u međuvremenu uklonjena ili ukradena.
Malo se o Štrpcima zna i govori
U Srbiji se ne zna dovoljno o Štrpcima, retke su emisije ili tekstovi o ovom događaju u medijima koji imaju široku publiku.
Dešavalo se da, osim šetnji u Prijepolju i Bijelom Polju, jedino obeležavanje godišnjice bude protest Žena u crnom u centru Beograda, a da prolaznicima ne bude jasno o čemu se radi.
To boli, upozorava Nebojša Mrvaljević, jer javnost Srbije i Crne Gore još nije dovoljno shvatila opasnost takvih događaja koji, ako prođu nekažnjeno, mogu da se ponove.
Kako ocenjuje, iza svega stoji pokušaj razdvajanja odgovornosti državne zajednice od dešavanja u Bosni i Hercegovini, negiranje učešća zvaničnih organa i vojske i odgovornosti lica.
„To je pokušaj ubeđivanja javnosti da oni sa tim nemaju ništa”, napominje on.
„Načini na koje su ubijani su neverovatni i monstruozni.
„Ono što to sve čini još težim jeste što u produžetku daljih događanja, čitavih 30 godina sistem državni i Srbije i Crne Gore pokušava da to na neki način skrajne u ćošak”, kaže podgorički aktivista.
Demir Ličina sve do sada, a posebno najnovije presude vidi kao „svojevrsno ruganje porodicama”, jer nalogodavci ostaju na slobodi.
„Sramotno su niske kazne za puke izvršioce, a presuda je tempirana pred obeležavanje godišnjice da bi neko mogao da izađe i kaže da je nešto urađeno, mada ja mislim da nije ništa urađeno”, kaže sin ubijenog, dodajući da su osuđeni ljudi već u poodmaklim godinama.
„Ja sam ceo život bio uskraćen za stvari koje je verovatno trebalo da imam, a oni su to sve imali.
„Ne može se pravda zadovoljiti posle ovoliko godina”, zaključuje Ličina.
