Shodno Zakonu o popisu, u decembru su popisane osobe koje imaju prebivalište ili boravište u Crnoj Gori i stranci koji imaju odobren stalni ili privremeni boravak u Crnoj Gori, dok pravo glasa na izborima imaju samo punoljetni državljani, s prebivalištem u Crnoj Gori najmanje dvije godine prije dana održavanja izbora.

Iz MONSTAT-a još nije saopšteno koliki je broj maloljetnika, odnosno onih ispod 18 godina koji nemaju pravo glasa prema popisu, a ti podaci se očekuju kroz pola godine. Prema ranijim podacima Monstata broj djece od 0 do 17 godina u Crnoj Gori sredinom 2022. godine je iznosio 133.310 ili 21, 6 odsto od ukupnog broj stanovnika. Monstat još nije utvrdio koliko ima stranaca, koji takođe nemaju pravo glasa.

Ako se pretpostavi da je broj maloljetnika i sada sličan, i kada se uzme u obzir da u ovim opštinama možda žive i neki stranci, onda razlika između broja stanovnika i broja birača može biti i veća.

Takođe, može se desiti da u još 11 opština broj birača bude veći od broja državljana koji imaju pravo glasa. To mogu biti opštine Andrijevica, Berane, Cetinje, Kolašin, Nikšić, Mojkovac, Pljevlja, Plav, Tuzi, Ulcinj i Žabljak.

Povećanje broja birača, odnosno onih koji su napunili 18 godina i stekli biračko pravo od juna prošle godine do početka popisa, koji se računa na dan 31. oktobar iako je održan u decembru, može tu razliku da neznatno smanji.

Član Državne izborne komisije Crne Gore (DIK) i saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Damir Suljević, rekao je “Vijestima” da uzrok za nesrazmjernost broja birača u odnosu na broj stanovnika u Crnoj Gori može počivati isključivo na jednom od dva razloga – netačnim brojkama Monstata, za šta je mala vjerovatnoća, ili nesređenim biračkim spiskovima, koji su i ranije prepoznati kao problem.

Suljević je naglasio da je još uoči izbora 2020. godine Centar za građansko obrazovanje ukazao na problematičan odnos između procijenjenog broja stanovnika i broja birača upisanih u birački spisak.

“Naime, procjena Monstata iz 2019. godine je tada ukazivala da Crna Gora ima oko 622 hiljade stanovnika, od čega 486 hiljada punoljetnih i 135 hiljada maloljetnih, dok je sa druge strane birački spisak brojao čak 540 hiljada birača, što je za preko 50 hiljada više od očekivanog broja birača”, istakao je Suljević.

On je kazao da svi službeni podaci ukazuju na nelogičnost ovih brojki, a to bi, kako je rekao, moralo zabrinuti sve donosioce odluka i motivisati ih da utvrde uzroke tog problema.

“Nedavno formirani Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu, ukoliko bude funkcionalan, može poslužiti kao prilika da se razgovara o ovim pitanjima, koja ozbiljno dovode u pitanje legitimitet samog izbornog procesa”, ocijenio je Suljević.

Demografkinja Mileva Brajušković Popović kazala je “Vijestima” da to što je u pojedinim opštinama broj birača veći nego broj stanovnika, može da ukazuje na činjenicu da “sve osobe ne žive na području opštine u kojoj imaju prebivalište i gdje ostvaruju pravo glasa, jer je metodologija popisa takva da su osobe popisane u mjestima gdje su se zatekli u trenutku popisa, bez obzira na njihovo zvanično prebivalište”.

Brajušković Popović je istakla da nemaju podatke o strukturnim karakteristikama stanovništva, tako da apsolutno ne mogu imati podatke o starosnoj strukturi stanovništva, odnosno, koji je broj osoba mlađih od 18 godina u ovom trenutku.

“Prve sljedeće podatke od Monstata možemo očekivati za pola godine, kada ćemo raspolagati i ovim podacima”, kazala je Brajušković Popović.

Preliminarni podaci o Popisu stanovništva, domaćinstva i stanova koje je objavila Uprava za statistiku Monstat pokazuju da najviše stanovnika Crne Gore živi u Podgorici, Nikšiću, Baru i Bijelom Polju. Prema tim podacima u Crnoj Gori je u 2023. bilo 633.158 stanovnika.

Isti podaci pokazuju da Podgorica ima 180.186, Nikšić 66.725, Bar 46.171, a Bijelo Polje 39.710 stanovnika. U ove četiri najnaseljenije opštine živi 54 odsto stanovnika Crne Gore.

Najmanje stanovnika imaju Šavnik – 1.588, Plužine – 2.232, Žabljak – 3.002 i Andrijevica – 3.978.